D
R I E JAAR T E L E V I S I E
Uitzending 1 juni 1987
TERUG
NAAR HOOG EN LAAG
In
de gehele westerse wereld kan je waarnemen dat er zich een verhardingsproces
aan het doorzetten is. Uitingen van dat proces vind je zowel bij brede lagen
van de bevolking als bij de zogenaamde overheden, ja eigenlijk vind je ze
overal. Het wordt gewoonlijk voorgesteld als een organisatorische kwestie. Men
vindt dat organisaties doorgelicht en herzien moeten worden omdat zij in de
praktijk niet meer goed blijken te functioneren. Maar het is wel opvallend dat
het resultaat van zo'n herziening steeds maar één kant uit werkt, namelijk van
boven naar beneden. Daaruit blijkt dat het in feite om het versterken van de
hiërarchie gaat. Zeg maar: het aanhalen van de touwtjes van de macht. Heel
geraffineerd gebeurt dat, doormiddel van moderne wetenschappelijke theorieën.
Wie zou er op een wetenschappelijke aanpak iets tegen kunnen hebben! Intussen
is het gevolg toch wel dat je tenslotte helemaal geen kant meer uit kunt. De
organisatie-wetenschap leent zich tot dekmantel voor de wil om terug te gaan
naar de harde machtsverhoudingen van het verleden.
Kan
je dat conservatisme noemen? Beter van niet, omdat die term de lading niet
dekt. Men gebruikt immers de meest moderne theorieën..! Niemand zal de organisatoren kunnen verwijten dat zij met
modellen uit de middeleeuwen werken en dat zij niet open zouden staan voor
nieuwe wetenschappelijke inzichten op het gebied van bestuur en organisatie.
Men is in het geheel niet conservatief, men is juist uitermate progressief
..!
Maar
echt onthullend is het volgende: conservatisme wil zeggen dat je datgene dat je
verworven hebt wilt vasthouden. Maar dat is niet wat de huidige praktijk laat
zien. Een voorbeeld zal dit duidelijk maken. Als de Nederlandse regering
inderdaad conservatief was zou zij haar uiterste best doen om de bereikte
resultaten, wat bijvoorbeeld de sociale voorzieningen betreft, te handhaven en
te verdedigen tegen aanvallen van diegenen die vinden dat er te weinig aan de
samenleving verdiend wordt. Zij zou de toegenomen mondigheid van de burgers met
alle mogelijke middelen beschermen, als een kostbare verworvenheid die niet
verloren mag gaan.
Maar
wat zien we? Men verzint de ene wet na de andere om de burgers klem te rijden,
ze als ondeugende kinderen te behandelen. Net zoals in de ouderwetse
autoritaire opvoeding verkracht men het recht, door omkering van de bewijslast.
Immers, het kind moest, door lief en gehoorzaam te zijn, bewijzen dat het de
almaar dreigende bestraffingen van de ouders niet verdiende.
Die
ouders behoefden nooit aan te tonen dat hun tirannie gerechtvaardigd zou zijn. Een
beroep op 'zo hoort het eigenlijk' was voldoende. En precies zo denken en
handelen de tegenwoordige overheden.
Er
is dus geen sprake van conservatisme in de ware zin van het woord. Men wil het
verworvene helemaal niet behouden, maar men wil verder terug, terug naar
datgene dat men ziet als het basis-principe van het
menselijk bestaan: een wereld die er is louter en alleen voor de elites , die
geroepen zijn aan onmondige mensen leiding te geven.
We
hebben niet te doen met conservatisme, maar met fundamentalisme. Terug naar de
fundamenten van de westerse cultuur, de fundamenten van ons eigen, al of niet
zelfbewuste, denken. Die fundamenten laten zich typeren door het begrippenpaar
'hoger en lager'.
Het
behoeft geen verwondering te wekken dat het fundamentalisme juist nu op alle
mogelijke manieren de kop opsteekt. Het is een reactie op nieuwe ontwikkelingen
in de mensheid. Die ontwikkelingen wijzen allemaal één kant uit: bevrijding.
Bevrijding , in de grond van de zaak, juist van het fundament van ons westerse
denken, de overtuiging namelijk dat de werkelijkheid uiteenvalt in twee
werkelijkheden: een hogere en een lagere. Die basis-overtuiging is het die in
toenemende mate aan het afkalven is, doorgaans zo, dat de meeste mensen het
niet eens in de gaten hebben. Het ontstaan en vergaan van overtuigingen is
een proces
dat zich als regel onder de oppervlakte van ons zelfbewuste denken afspeelt.
Slechts de symptomen van zo'n proces komen naar boven, heel vaak in de vorm van
overspannen psychische verwarringen waarmee men geen raad weet. De mensen
worden kribbig en agressief. Zij zoeken schuldigen en zij krijgen een
onweerstaanbare drang om dingen kapot te willen maken. Kortom, geen leuke
verschijnselen. Maar de reactie erop is nog minder leuk, want die heeft de
bedoeling de fundamentele waarde van het 'hogere en lagere' met geweld te
herstellen. Dat is de overal optredende verharding.
Het
lijkt zo onschuldig: aan het eind van een televisie avond spelen we het
Wilhelmus. De TROS heeft zelfs een poster met alle coupletten van dat
vaderlandslievende lied verspreid. Hij vond gretig aftrek. En op sommige,
uiteraard christelijke, scholen moeten de kinderen het hele misbaksel uit hun
hoofd leren! Leve god, vaderland en oranje, dat wil zeggen: leve de hogere
werkelijkheid, de werkelijkheid van gehoorzaamheid en orde waarin iedereen zijn
plaats weet en zich dankbaar schikt in zijn lot. De koningin moet weer
'majesteit' heten en dat betekent 'hoge macht'. Straks zijn de ministers weer
'excellenties', uitblinkers dus.
Moeten
we dat nu echt over ons heen laten komen? Kunnen we echt niets beters dan de
meest stompzinnige oplossing kiezen voor de maatschappelijke problemen? Moeten
wij echt, nu er een dageraad van bevrijding
gloort, teruggrijpen naar de kluisters van de ondergeschiktheid, alleen maar
omdat wij voorlopig met de symptomen van die bevrijding geen raad weten?
En
waarom weten wij er geen raad mee? Wij hebben op school toch zo goed leren
denken!
Wij
leven toch in een wetenschappelijke wereld! Wij zijn toch zo bedreven in het
plegen van onderzoek en het geven van aanbevelingen! Waarom dan tòch de dwaasheid hoogtij laten vieren en het
bevrijdingsproces proberen tegen te houden, alleen maar omdat er om te beginnen
nog niet veel van terecht komt. Je schaft toch ook de piano niet af omdat je
eerst moet léren er op te spelen! Het is toch warempel niet zo moeilijk te
begrijpen dat de mensen, die zo ongeveer vanaf het begin van het menselijk
leven op aarde ondergeschikten zijn geweest, niet ineens raad weten met hun
vrijheid.
Dat
zij allereerst de dingen gaan doen die zij de in hun
ogen vrije elites al die tijd al hebben zien doen: pakken wat je pakken kan,
verpletteren wat je niet aanstaat en er maar wat op los liegen als je ter
verantwoording geroepen wordt. Dat soort zaken zijn uiteraard ook vanuit het
vrijdenken niet te excuseren, maar tegen fundamentalistische maatregelen zullen
de vrijdenkers zich met alle middelen blijven verzetten.
Uitzending 14 september 1987
Bladwijzers: Bezuiniging(en) - zie
A
, B,
en C
TERUG
NAAR DE PIJNBANK
Is
het u wel eens opgevallen dat er een dubbele bodem in ons strafrecht zit? Ik
heb het niet over de zogenaamde klasse-justitie, want daarbij gaat het er om
dat de lagere klassen van de bevolking zwaarder gestraft zouden worden dan de
hogere. Nee, ik denk aan het merkwaardige feit dat een kleine groep mensen het
recht heeft om anderen te bestraffen als zij iets fout gedaan hebben, terwijl
die anderen dat recht niet hebben. Vroeger kon de een of andere landheer een
eenvoudige boer zonder meer in de gevangenis werpen, maar die boer kreeg zo'n
landheer van zijn levensdagen niet achter slot en grendel. Tegenwoordig is het
allemaal wat beter geregeld, maar nog steeds mag een rechter jou wel
veroordelen, maar jij de rechter niet. Als hij iets verkeerds heeft gedaan
wordt hij door zijn collega's veroordeeld, als hij veroordeeld wordt.
Ik
vind dat een vreemde zaak…
Neem
nu het verbod om een ander mens te doden. Waarom mag je iemand niet doden als
je zèlf daartoe besluit, maar ben je zelfs wettelijk
verplicht mensen te doden als zo'n besluit door een bepaalde elite is genomen.
Als het verbod tot doden een algemeen geldende rechtsregel is, dan kan toch
niemand mij verplichten het op zijn gezag wel te doen? Zo iemand, een generaal,
een politicus of een rechter zou dan toch strafbaar moeten zijn? Of zou het zo
zijn dat voor sommige elites het verbod tot doden niet geldt?
Het
gebruik van drugs is slecht, maar met het verbod ervan is het ook zo'n rare
zaak: waarom mag je je wel bezatten aan alcohol, die vrij verkrijgbaar is en de
schatkist een lieve duit oplevert, en mag je geen drugs gebruiken? Hoe is dat
verbod tot stand gekomen? Vast niet terwille van de
volksgezondheid want daaraan tilt men niet zo zwaar, zoals blijkt uit de
huidige bezuinigingen. Het zal wel komen doordat
bepaalde elites het gebruik van drugs traditioneel als hun privilege
beschouwden.
Natuurlijk
kan ik niet ontkennen dat een heleboel dingen terecht strafbaar gesteld
zijn en ik geef ook graag toe dat de willekeur goeddeels uit het strafrecht
verdwenen is. Maar daarom gaat het nu niet. Waarom het wel gaat is dit, dat bij
nadere beschouwing blijkt dat er steeds een wisselwerking is tussen voorrechten
van hoger gewaardeerde mensen en dingen die wij niet mogen. Wij mogen
bijvoorbeeld geen wapenen dragen, maar overheidsdienaren mogen dat wel.
Wij
mogen een politieagent niet op zijn kop slaan als hij weer eens bezig is de
orde te herstellen, maar als dienaar van een elite mag hij het jou wel!
Als
je ver genoeg terug gaat in de geschiedenis zie je dat ons hele strafrecht
gebaseerd is op rechten die gewelddadige mensen zich oorspronkelijk aanmatigden
ten opzichte van vreedzame mensen. Terecht werden die schurken gaandeweg
vervangen door onpersoonlijke, zogenaamd onafhankelijke, instellingen, die
onder de druk van het volk meer en meer aan regels gebonden werden om hun
willekeur zoveel mogelijk te beperken. Maar daarmee verloren die instellingen
geenszins hun aanmatigende hogere status. De hedendaagse rechters trekken nog
steeds een toga aan om die hogere status te benadrukken. Zij hebben het alleenrecht
tot straffen behouden. De mensen mogen geen eigen rechter spelen.
Straffen
is leed berokkenen. Dat is zonder meer duidelijk als het om vergelding gaat,
maar ook als iemand opgesloten wordt om de samenleving te beschermen kan je er
niet omheen dat je die gestrafte leed berokkent, alleen al
omdat je hem
zijn vrijheid ontneemt. Een mens hoort niet in een kooi. Stop je hem er toch in, dan maak je onherroepelijk
zijn geest kapot. Niemand verlaat dan ook verbeterd de gevangenis, wel
verbitterd…
Tot
dit inzicht is een aantal criminologen al sinds lang gekomen. Zij gingen het
nut van straffen steeds meer betwijfelen. Maar ook gingen zij zich afvragen of
je, zelfs als rechter, eigenlijk wel het recht hebt
je medemensen leed te berokkenen door hen te straffen. Daarom ging men zoeken
naar andere wegen in het strafrecht en men is er alvast mee begonnen de straffen lichter en de gevangenissen humaner te
maken.
Nu
ligt dat laatste heel gevoelig, want iemand die een misdaad pleegt springt zelf
ook niet zo fijnzinnig met zijn medemensen om. En het is logisch dat je dat
niet goed kan vinden. Maar de vraag blijft liggen of je dan maar naar het kwade
middel van de straf moet grijpen. Bovendien gaat het vaak om mensen die uit het
lood geslagen zijn door de dubbelhartige maatschappij waarin zij moeten leven.
En vaak heten hun daden alleen maar misdaden omdat het in het voordeel van de
élites is om bepaalde zaken strafbaar te stellen, zoals een andere politieke
opvatting, een ander geloof of een andere sexuele
moraal.
Veel
zogenaamde misdadigers zijn daarvan het slachtoffer.
Je
kunt dus zien dat het, vroeger zo vanzelfsprekende, elitaire recht om namens
hogere beginselen medemensen te straffen zo langzamerhand behoorlijk
twijfelachtig is geworden. Uiteraard komt dat niet voort uit goedhartigheid,
maar uit een drastische waardevermindering van die hogere beginselen. De
mensheid is geleidelijk aan bezig de verdeling van de werkelijkheid in een
hogere en een lagere op te heffen. Ze is zich aan het bevrijden van de waan dat
er hogere machten zouden bestaan. Het verval van de godsdiensten is daar ook
een uiting van. Maar, een dergelijke bevrijding ontregelt natuurlijk wel onze
maatschappij en dat is bepaald niet naar de zin van diegenen d ie nog steeds
absolute waarde hechten aan die hogere beginselen en die daaraan hun macht
ontlenen.
Die
machthebbers zullen zich dus harder op gaan stellen en verbeten aandringen op
herstel van de oude waarden en normen. Zij zullen zich ontpoppen als fundamentalisten.
Kenmerkend
voor alle vormen van fundamentalisme is het volslagen onbegrip voor elke uiting
van voortgaande ontwikkeling van de mensheid. Of zo'n uiting nu aangenaam is of
onaangenaam, hij moet en hij zal voorgesteld worden als iets negatiefs.
Dat
het zou kunnen gaan over een groeiende volwassenheid van de mensen is al bij
voorbaat uitgesloten. Het is geen teken van vooruitgang, neen, het is een teken
van verloedering. In plaats van tevreden te zijn dat we minder gevangenissen
hebben wordt er vastgesteld dat er een tekort zou zijn. In plaats van zich te
verheugen over een steeds humaner strafrecht spreken de minister van Justitie
en zijn collega's over een vervaging van de normen. In plaats van de grotere
humaniteit te verdedigen tegen de onverdraagzaamheid van de law
and order fanaten roepen zij op tot zwaardere
straffen.
Terug
naar de fundamenten van onze cultuur, terug naar de pijnbank!
Dat
wordt natuurlijk niet openlijk gezegd, het wordt fraai verpakt in modieuze
kreten: ons maatschappelijk stelsel moet moderner en beter georganiseerd
worden, het grotere aantal delicten wijst op een toename van de
criminaliteit, de burgers moeten weer beschermd worden, enzovoort. Maar om al
deze dingen gaat het niet echt, het gaat om fundamentalisme, om herstel van de
hogere en de lagere werkelijkheid en om het bij voorbaat afdwingen van
gehoorzaamheid aan de technocratische en wetenschappelijke élites van straks.
De
vrijdenkers houden niet van hogere en lagere werkelijkheden. Zij strijden al
meer dan 130 jaar tegen de godsdiensten en andere absolute machten. Daarom
stellen zij nu ook het overal opbloeiende fundamentalisme aan de kaak.
Bladwijzers: Bezuiniging(en) - zie
A , B,
en C
Uitzending 11 oktober
1987
Naar bladwijzers: Vrijheid van meningsuiting -zie A,
B en C
; Waanvoorstellingen-1 ; Waanvoorstellingen-2 ; Waanvoorstellingen-3
;
Zie ook: Vrijheid van spreken-
Briefnummer 18 ;
GOD
IS TERUG VAN WEGGEWEEST
Het
zag er een tijdje naar uit dat god dood was en dat zijn troepen naar huis waren
gegaan om gedemobiliseerd te worden. De ene godsdienstige kazerne na de andere
werd ontruimd en afgebroken. De officieren van gods
'heerscharen' gingen zich zo goed en zo kwaad als het ging als gewone mensen
gedragen. Zij waagden het zelfs met hun voormalige vijanden van gedachten te
wisselen over hun oppermachtige meester.
Voor
de atheïsten waren het hoopvolle tijden. Eindelijk begon het tot de mensen door
te dringen dat hun hele gedoe met de godsdienst op een waan berustte, precies
zoals de vrijdenkers al zo lang gezegd hadden. De overwinning van het gezonde
verstand zou spoedig daar zijn, de lauweren lagen al voor het grijpen…! Er
waren nog wat achterhoede gevechten, maar die gingen over zulke belachelijke
dingen dat die de ondergang van het godsdienstige stelsel alleen nog maar
versnelden. Het uur der bevrijding had zonder twijfel geslagen!
Maar
het pakte anders uit. Geheel in strijd met de verwachtingen begonnen de
gelovigen een nieuw offensief - op maar liefst drie fronten.
Ten
eerste op het Roomse front. Daar wordt een geheel nieuw kader gevormd, en dat
bestaat enerzijds uit de intellectuele 'underdogs' van de Roomse kerk, lieden
die hun gebrek aan intelligentie compenseren met een overmaat aan
stijfkoppigheid: geestelijken van het type Simonis en Gijsen. Anderzijds
bestaat dat nieuwe kader uit Roomse 'gastarbeiders' uit landen waar in de
bevolking zich nog niet aan de kerk ontworsteld heeft. Bij Gijsen in Limburg is
er al een heel stel van die priesters werkzaam, Spanjaarden, Italianen en
priesters uit Latijns-Amerika. Dat werd onlangs onthuld door de F.N.V. in een
artikel dat ook in het maandblad van De Vrije Gedachte verschenen is. Men is
duidelijk bezig het Roomse leger van een onvoorwaardelijk gehoorzame top te
voorzien. Want de gelovigen moeten weer in het gareel.
Ten
tweede is daar het reformatorische offensief. Dat is nogal slim opgezet. Er
wordt namelijk gebruik gemaakt van een soort van 'volksleger', dat min of meer
buiten de traditionele kerken om opereert. Voor een belangrijk deel gaat het om
“evangelisatie”, die op een uitgekookte manier via de massamedia gepleegd
wordt. In de Ver. Staten heb je de beruchte 'electronische
kerken', maar in ons land kan de Evangelische Omroep er ook wat van.
Het
opmerkelijke van deze 'volkslegers' is dat de leiding niet meer berust bij
theologisch geschoolde betrekkelijk redelijke dominees, maar bij geëxalteerde
leken, die voorgeven persoonlijk door god geroepen te zijn.
En
het 'voetvolk', dat op de landdagen van de EO bij duizenden op komt draven,
voelt zich niet minder aangeraakt door de hand gods.
Op
alle mogelijke manieren zit dit 'voetvolk' in onze maatschappij te wroeten. Nog
onlangs bestonden ze het om een middeleeuwse boekverbranding van 'vieze bladen'
te organiseren. Maar dat is op het laatste moment niet doorgegaan toen het tot
ze doordrong dat ze zèlf de vrijheid van meningsuiting nodig hebben om
de Doorenbossen, de Gerten en Hermienen,
de Glashouwers en de Binnendijken in de gelegenheid te stellen hun morbide praatjes
te verkopen en onevenredig veel zendtijd op radio en TV in te pikken.
Het
derde front is dat van de Islam. Het is een onmiskenbaar feit dat ook de Islam
een offensief tegen de toenemende goddeloosheid begonnen is. Opvallend is
daarbij dat men de goddeloosheid beschouwt als een voortbrengsel van het
westerse denken en dat is een van de weinige dingen waarin je de Islam gelijk
kunt geven.
Wij
westerlingen vinden het namelijk heel gewoon dat er steeds meer ongelovige
mensen komen. Het is de weg van onze cultuur om in goddeloosheid, in atheïsme,
uit te lopen. Maar voor de mensen uit een andere cultuur geldt dat voorlopig
veel minder, zodat het atheïsme voor hen nog steeds iets duivels is, iets dat
uit de verdorven westerse wereld voortkomt. Dus gaat hun verzet tegen de
toenemende goddeloosheid samen met een meedogenloze agressie tegen het westen.
Voor
het westerse denken kan uiteindelijk niets stand houden.
Alles
wordt uit elkaar gehaald en op zijn betrouwbaarheid getoetst. Logisch dat de
godsdienstige verhalen daarbij al heel snel door de mand vallen: zij blijken te
berusten op de wil tot macht, macht over de mensen en tenslotte ook macht over
de gehele werkelijkheid. Alles moet zich aanpassen aan de waanvoorstellingen van
tirannieke enkelingen die beweren op de hoogte te zijn van de 'wil van god'.
Het is dat machtssysteem dat na een heerschappij van vele eeuwen eindelijk door
het westerse denken uitgehold is en in de toekomst vernietigd zal worden. Maar
voorlopig is het zover nog niet, want eerst zullen we te maken krijgen met een
keiharde reactie.
Het
is te verwachten dat de Roomse, Reformatorische en Islamitische offensieven met
een niets ontziende hardheid uitgevoerd zullen worden. Het met veel moeite
ontwikkelde westerse recht zal zonder meer terzijde worden geschoven omdat het
van de mènsen afkomstig is en niet van god. Men zal de democratie willen vervangen
door de theocratie: de aan god onderworpen staat. Alle daartoe gepleegde misdaden zullen gerechtvaardigd worden door het
goddelijke doel. Dat zie je bijvoorbeeld aan: Rome's
misdadige houding ten aanzien van homofielen, aan de Reformatorische hysterie
over euthanasie en de gewetenloze massamoorden in Iran. Maar dat niet alleen.
Ook de westerse regeringen, die officieel buiten de godsdiensten staan, doen
ijverig mee aan het offensief. Zij kunnen wat meer gehoorzaamheid onder de
bevolking best gebruiken…
Helaas
is de hoop en de verwachting van de vrijdenkers dat de godsdiensten binnenkort
van het toneel zullen verdwijnen lelijk de bodem ingeslagen. God is weer geheel
terug van weggeweest en hij is nog intoleranter dan voorheen. Hij zet nu alles
op alles in een laatste, verbeten offensief. Wil iemand zich nog beroepen op
mensenrechten? Niemand heeft rechten voor het heerlijk aangezicht van god. Er
kan nu geen genade meer zijn voor de goddelozen. Vernietigd moeten zij worden!
Denkt
u dat ik overdrijf? Luister dan naar de radio, kijk naar de televisie en lees
de kranten. Kom dan straks niet met het smoesje dat u het niet geweten zou
hebben. De vrijdenkers…, die weten dit al zo lang. Al meer dan 130 jaar hebben
zij met dit bijltje gehakt!
Naar bladwijzers: Vrijheid van meningsuiting -zie A,
B
en C
; Waanvoorstellingen-1 ; Waanvoorstellingen-2 ; Waanvoorstellingen-3
;
Zie ook: Vrijheid van spreken-
Briefnummer 18 ;
15 november 1987
Bladwijzers: Bezuiniging(en) - zie
A , B, en C
VRlJDENKEN CONTRA FUNDAMENTALISME
Het
fundamentalisme is een merkwaardig verschijnsel. Gewoonlijk brengen wij het
uitsluitend in verband met de godsdiensten, maar, zoals ik ook al in de
voorgaande uitzendingen heb laten zien: dat is eigenlijk niet terecht.
Je
zou het zo kunnen stellen: in de godsdiensten is het fundamentalisme een
essentieel bestanddeel van het godsdienstig denken, maar in de maatschappij
treedt het alleen maar op in tijden van grote spanningen. In beide gevallen
gaat het evenwel om hetzelfde doel. Men wil terug naar de grondprincipes van de
godsdienstige en maatschappelijke stelsels.
Het
mag misschien verbazing wekken, maar het is een feit dat het grondprincipe van
het westerse godsdienstige stelsel èn dat van het
maatschappelijk stelsel in wezen precies hetzelfde is. Het
gaat uitsluitend om macht. Nu zal waarschijnlijk niemand er moeite mee hebben
mij gelijk te geven als ik zeg dat ons maatschappelijk stelsel een
machtsstelsel is. Maar als ik hetzelfde zeg van het godsdienstig stelsel, dan
zullen velen waarschijnlijk uit hun vel springen. Toch zit het al in het woord
'godsdienst' besloten: het gaat om dienstbaarheid aan een god, om het
gehoorzaam opvolgen van diens voorschriften en bevelen. Dat is een
machtsverhouding, daar kun je niet onder uit. Ik weet wel, de kerken doen het
voorkomen alsof machtsuitoefening vanuit de godsdienst een
verwerpelijk bijverschijnsel is en dat de beleving en navolging van hogere
ethische principes de hoofdzaak zou zijn. In die val trappen heel wat mensen.
Toch
is het zonneklaar dat het beleven en navolgen van zogenaamd hogere principes nu
net precies datgene is dat wij macht noemen. Je laten leiden door hogere
principes is onvermijdelijk je onderwerpen aan macht. En dat geldt ook als je
meent dat je je vrijwillig onderwerpt.
Er
is in feite, noch wat betreft de maatschappelijke macht, noch de godsdienstige
macht, sprake van ook maar enige vrijwilligheid. Eeuwenlange indoctrinatie en
conditionering hebben er wel voor gezorgd dat je eigenlijk helemaal geen keuze
maakt. Automatisch onderwerp je je aan de godsdienstige en maatschappelijke
macht. Men maakt het je alleen maar wijs dat je dat vrijwillig zou doen. Het is
een uiterst sluw verkoop praatje! Als je onderwerping echt vrijwillig zou zijn,
zou je niet zoveel gedonder krijgen als je je niet wenst te onderwerpen.
Maar
de hele goegemeente valt over je heen, vindt dat je onverantwoordelijk,
asociaal en normloos bent. Dan blijkt wel heel duidelijk dat er van
vrijwilligheid geen sprake is.
Als
het onmogelijk is om je vrijwillig te onderwerpen wil dat in de praktijk zeggen
dat je het slachtoffer bent van geweld. Dat wordt op alle mogelijke manieren op
je toegepast. Een groot deel van de opvoeding bestaat uit niets anders dan
gewelddadigheid, zogenaamd om een goed mens van je te maken, maar in
werkelijkheid om je te onderwerpen aan de gezaghebbende hogere principes van de
ouderen. Die ouderen is ook, toen zij nog jong waren, met geweld bijgebracht
hoe je een goed, een fatsoenlijk en vooral gehoorzaam mens moet zijn. Dat wil
zeggen: een mens die zich verbeeldt vrijwillig voor het goede te kiezen, maar
In feite geen enkele keuze heeft.
Het
was de vrijdenker Multatuli die al in de vorige eeuw', zo omstreeks 1870,
tekeer ging tegen de macht en het daarbij behorende al of niet verborgen
geweld. Hij hekelde de toenmalige opvoedings en
onderwijs methoden en hij was van oordeel dat die elke vrijheid van het
individu verstikten. Hij zag in dat het er niet om ging vrije zelf-oordelende mensen
te krijgen, maar juist onderdanige, gehoorzame mensen met een
voorgeprogrammeerde, en dus schoolse, wijze van denken.
Wij
zijn intussen nog niet veel verder gekomen. Als je de 'Ideeën' van Multatuli
er nog eens op
naleest sta je versteld van de actualiteit van zijn inzichten, vooral op het
gebied van de godsdienst en het onderwijs. Het is dan ook goed dat het
Humanistisch Studiecentrum Nederland een themadag over Multatuli organiseert.
Op zaterdag 28 november in de Brakke Grond in Amsterdam.
Terug
naar ons onderwerp. Onze westerse maatschappelijke en godsdienstige stelsels
berusten op macht en hebben het karakter van gewelddadigheid. Hoe die macht en dat
geweld ook verdoezeld worden, met fraaie termen worden toegedekt, zij zijn het
fundament van onze beschaving. Het mag dan ook geen wonder heten dat onze hele
geschiedenis vol is van geweld en machtsstrijd en dat de kerken daarbij niet
onderdeden voor de wereldse machten. Trouwens, zij behoren geheel en al tot die
wereldse machten.
Hun
verhaal over 'niet van deze wereld zijn' fungeert alleen maar als een
schoonklinkende rechtvaardiging van jùist
die zucht
naar macht. Zo'n rechtvaardiging heb je altijd nodig als je macht zoekt. Je
moet een hoger principe ter beschikking hebben. Bij de godsdiensten is dat
hogere principe natuurlijk een god en dat betekent dat het gaat om iets
onveranderlijks, iets dat eeuwig zichzelf gelijk blijft.
Daarom
zijn de godsdiensten altijd fundamentalistisch, al komt dit in de ene periode
wat duidelijker naar voren dan in de andere.
Maar
bij de maatschappelijke machtsstelsels ligt de zaak anders.
Natuurlijk
hebben ook zij steeds een hoger principe nodig om zich op te beroepen, maar dat
is aan verandering onderhevig. Onze moderne hogere waarden zijn niet meer die
van de middeleeuwen. Geleidelijk aan treden er verschuivingen op en dat is er
de oorzaak van dat er voortdurend hogere waarden vervallen om plaats te maken
voor andere. En nu is het tijdens zo'n periode van verandering dat er de
behoefte ontstaat om de oude, in verval zijnde, waarden te herstellen. Dan heb
je te maken met maatschappelijk fundamentalisme. Dat vertoont een soort van
golfbeweging, die een hoogtepunt bereikt juist als er iets nieuws op doorbreken
staat. Maar, dat nieuwe heeft ook alles met macht te maken omdat het een gevolg
is van nieuwe hogere waarden. Daardoor is het een bedreiging voor de bestaande
machten. Die zullen zich gaan verharden en daarbij precies datgene blootleggen
waarom het in onze cultuur altijd al gegaan is: onderwerping van de bevolking
en bevestiging van een hogere elite. Die is eigenlijk de enige die ècht mag bestaan. De bevolking is er slechts om dat bestaan
mogelijk te maken.
In
de gehele westerse wereld kun je waarnemen dat de bevolking almaar verder naar
beneden gedrukt wordt. Dat is niet meer mogelijk met bruut geweld en dus
gebeurt het met een argument dat iedereen aanspreekt: bezuiniging: Iedereen moet inleveren en wel
ten gunste van de elites, in ons geval diegenen die de economische macht in
handen hebben. Maar die vertegenwoordigers van de hedendaagse god, de god van
de economie, bezuinigen zelf in het geheel niet. Bij miljarden wordt hen het
geld, ons geld, toegeschoven.
Het
wordt hoog tijd dat de mensen vrij gaan denken. Vrijdenken betekent je losmaken
van die fictieve hogere machten, zelf oordelen en zelf de verantwoordelijkheid
voor je leven op je nemen. Steeds meer mensen voelen aan en begrijpen dat dit
het enige is dat werkelijk nodig is om ooit eens in een gezonde wereld te
kunnen leven. Steeds meer mensen herkennen zich in de ideeën van de
vrijdenkers.
Bladwijzers: Bezuiniging(en) - zie
A , B,
en C
Uitzending 13 maart 1988
Bladwijzers: Bezuiniging(en) - zie
A , B,
en C ; Waanvoorstellingen-1
; Waanvoorstellingen-2
; Waanvoorstellingen-3
;
VIND JIJ DE WERELD OOK ZO KRANKZINNIG?
Wij vrijdenkers zijn er al lang aan gewend dat het in onze
wereld een rommeltje is.
Het is voor ons oud nieuws als blijkt dat de bezuinigingen van de rug
van de gewone mensen geschraapt worden, dat de sociale voorzieningen helemaal
geen recht maar een tijdelijke gunst zijn en dat de ontwapening niets anders
dan herbewapening op een andere manier betekent. Wij vrijdenkers zijn er zozeer
aan gewend dat wij stomverbaasd zouden zijn als de dingen eens op een goede manier
geregeld zouden worden.
Toch, al ben je als vrijdenker behoorlijk door de wol
geverfd als het gaat over het doorzien van de menselijke dwaasheden, zijn er
telkens van die praktische dingen die je versteld doen staan. Ze overtreffen
nog je stoutste gedachten over de arrogantie van de machtigen, de domheid van
de regelaars en de misdadigheid van de heersende élites. Wat zou je denken van
al die machthebbers, democratisch gekozen of niet, die almaar beweren in het
landsbelang bezig te zijn en die telkens, als er weer het een of andere
schandaal aan het licht komt, zichzelf op het oog blijken te hebben. Als je het
verslag van Bob Woodward over de CIA en de
Irangate affaire leest snap je nauwelijks iets van die vreemde intriges die de
Amerikaanse politici onder elkaar opzetten, maar wel wordt zonneklaar duidelijk
dat niemand met het belang van de bevolking bezig is en daarentegen iedereen
met zijn eigen belangen: zijn carrière, de macht en het aanzien van zijn
bureau, de hoogte van zijn salaris en nog meer van zijn pensioen en, wat misschien nog wel het ergste is,
met zijn eigen waanvoorstellingen.
Men misbruikt vaak al zijn energie om anderen duidelijk te
maken dat Kadaffi een terroristische aanslag op de
president beraamt, dat de Russen de wereld willen veroveren en zich daarvoor
alvast tot de tanden toe bewapenen en dat de NAVO het allerbeste
vredesinstituut is dat je je maar kunt
denken.
Tegelijk zinnen diezelfde mensen op plannen om Kadaffi om zeep te helpen, Midden-Amerika en het Caraibisch gebied te veroveren en doormiddel van de NAVO op
een voor henzelf veilige manier Oost-Europa met de grond gelijk te maken.
Vind
je de wereld ook zo krankzinnig?
Lubbers beweert dat het bezitten van een vermogen een
handicap voor het ministerschap is. Een handicap waarmee je moet leren leven,
uiteraard niet door dat geld aan de verzorgingshuizen, de scholen of zomaar aan
de mensen te geven, maar door via een administratieve truc net te doen of je
het niet hebt.
Maar de bijstandsmoeders mogen de centen niet bij elkaar leggen
om gezamenlijk te eten, want dan stelen zij van de staat. Het is hen dus zelfs
verboden er het beste van te maken en het geld zo efficiënt mogelijk te
besteden.
Wij vrijdenkers wisten al lang dat de gewone mensen er
zijn terwille
van de hoger geplaatsten, maar als zo'n waarheid zichzelf zo rauw bevestigt
moet je, zelfs als vrijdenker, toch wel even slikken…
Vind
je de wereld ook zo krankzinnig?
Gelukkig leven wij in een democratie zodat er aan de te
nemen besluiten een uitvoerige discussie voorafgaat en er tenslotte toch nog
altijd een meerderheid moet zijn om een besluit doorgevoerd te krijgen.
Dat zit heel anders in die verfoeilijke socialistische
staten. Daar heeft één partij het voor het zeggen. Maar in onze democratie gooi
je het op een accoordje met een andere partij, zorgt
ervoor dat alle vertegenwoordigers van die partijen gehoorzaam zullen zijn en
zich aan het accoord houden. Je kunt vervolgens
vrijelijk de baas spelen. Op het nieuws hoor je dan dat “de meerderheid van de
Kamer besloten heeft…”.
En maar schelden op de socialistische staten; dat zijn
dictaturen waar in de bevolking niets te vertellen heeft en waarin het niet
democratisch toegaat. In tegenstelling tot bij ons. Natuurlijk: wij zijn o zo
democratisch!
Vind
je de wereld ook zo krankzinnig?
Nog zo'n mooie. Iedereen zegt: grootschalige productie,
doormiddel van enorme industriële complexen, levert goedkope producten op.
Inderdaad, goedkoop voor de producent, maar niet voor ons. Hebt u wel eens
gezien wat een onvoorstelbaar dure voorzieningen er om die productie heen
staan? Peperdure kantoorflats, marmeren entrees, legers van administrateurs en
hogere regelaars, dikke BMW's van zo om en nabij een
ton, enzovoort enzovoort. Als u dat allemaal bij
elkaar optelt, gelooft u dan nog dat men u goedkope producten levert? Wist u
dat maar een klein gedeelte, ik meen zo'n 10 tot 15 procent, van uw
omroepbijdrage besteed wordt aan de programma's die u dagelijks tot uw ergernis
voorgeschoteld krijgt? De rest verdwijnt in de burelen van de regelaars, de o
zo belangrijke en deskundige dames en heren die op het ogenblik bezig zijn uw
omroep aan de commercie te verkwanselen omdat zij nog niet genoeg binnen
gehaald hebben. O ja, en dan zou ik bijna nog vergeten dat er ook een hele
administratie en een controle apparaat van betaald moet worden. U mocht eens
zitten te kijken zonder te betalen… De staat bestelen, dat is niet toegestaan,
dat is asociaal meneer!
Vind
je de wereld ook zo krankzinnig?
Over goedkope producten gesproken. Vanuit Rotterdam varen
er schepen vol met televisie toestellen naar het verre oosten. De landen rond
de Pacific vormen een voorlopig nog niet te verzadigen markt voor dat soort van
producten. Maar, uit diezelfde landen varen de schepen met televisie toestellen
naar ons toe.
Ze komen elkaar tegen, de bemanningen van die schepen zijn
blij dat zij werk hebben en de reders, evenals de fabrikanten, zij lachen in
hun vuistje, want er zijn weer forse winsten gemaakt dankzij het krankzinnige
denken dat wij er op na houden. Dat krankzinnige denken wordt onderwezen en in
stand gehouden op de universiteiten over de gehele wereld. Niemand kan wat dit
betreft staande houden dat er misbruik van de wetenschap wordt gemaakt: het is
de wetenschap zelf die krankzinnig is. Wie dit soort misdadig gesjoemel als een
wetenschap wil voorstellen heeft niets van de werkelijkheid begrepen.
Vind
je de wereld ook zo krankzinnig?
Die oude alchemisten, die wisten het wel.
Natuurlijk, in de ogen van onze moderne wetenschappers
waren het maar belachelijke knoeiers die, in tegenstelling tot de moderne
wetenschappers, de gekste dingen verzonnen. Maar de bonafiden
onder hen waren niet zulke grote sufferds of zij wisten precies dat je je
kennis niet ter beschikking van de machthebbers moest stellen, want dat zou de
grootste rampen teweeg brengen. Zoveel begrepen zij er dus wel van… Zij
begrepen dat alle kennis zich tegen je keert zolang en voor zover die kennis
los staat van het leven, niet ten dienste staat van het leven, maar ten dienste
van de verbeteraars die zich in hun arrogantie verbeelden de kosmos en de mens
op een hoger plan te kunnen brengen.
Vind
Je de wereld ook zo krankzinnig?
Dan zou je eens een begin moeten maken met vrijdenken.
Jezelf vrij maken van al die aangeprate en ingeprente onzin, van al die hogere machten en beginselen die
gebruikt worden om jou te dwingen anders te zijn dan je bent. Je zou je bewust
moeten worden van je eigen unieke en onvervangbare individualiteit, van je samenzijn met de andere mensen, dieren en planten.
Het vrijdenken kan je daartoe brengen, als je tenminste niet bang bent om zelf
voor krankzinnig uitgemaakt te worden!
Bladwijzers: Bezuiniging(en) - zie
A
, B,
en C
; Waanvoorstellingen-1 ; Waanvoorstellingen-2
; Waanvoorstellingen-3
;
Uitzending
28 april 1988
Waanvoorstellingen-1
; Waanvoorstellingen-2
; Waanvoorstellingen-3
;
VERWACHTINGEN
Iedere uitzending van De Vrije Gedachte begint met het
breken van de ketting van de onvrijheid. Maar toch, van de vrijdenkers-vereniging
behoef je niet te verwachten dat zij maatschappelijke veranderingen teweeg zal
kunnen brengen. Logisch, want het is maar een kleine club. Bovendien een club
van mensen die zich niet zo gemakkelijk laten overhalen om met de wolven in het
bos mee te huilen. Zij vertrouwen dat veelgeprezen harmoniemodel niet erg. Het
komt er immers op neer dat je allemaal braaf je partij moet meeblazen in een
orkest waarvoor anderen van tevoren hebben bepaald welke muziek er gespeeld
moet worden. En dan zeker ook nog dankbaar zijn dat je erbij hoort en dat je
mee màg doen, meespelen in de treurmars van de
economie of in de E.E.G.-variaties op een oud thema: dat van het duizendjarig
rijk.
De vrijdenkers voelen niets voor zo'n soort harmonie en
dankbaar zijn ze ook niet. Ze zijn dat nooit geweest tegenover goddelijke
machthebbers, zouden ze het dan wel moeten zijn tegenover menselijke?
Er is dus niets van de vrijdenkers te verwachten zolang je
van mening bent dat de samenleving georganiseerd moet worden zoals het de
politici, de economen en de moralisten voor ogen staat. Verbeteringen zullen de
vrijdenkers dan ook niet voorstellen, want ondanks al die zogenaamde
verbeteringen blijven we toch zitten met een verbeterde slechte samenleving.
Zodat je je af kunt vragen wat er eigenlijk onder een verbetering verstaan moet
worden. Is de groei van de economie een verbetering? Is de Europese
samenwerking een verbetering, of de perestrojka of het I.N.F.
accoord? Het vermogen om genetisch
te manipuleren, leidt dat tot een verbeterde mens of hoogstens tot een beter
aangepaste mens, aangepast aan de eisen van de moderne regelaars van onze
beschaving?
Dat zijn allemaal vragen waarop de meeste vrijdenkers een
duidelijk antwoord weten: er wordt op zo'n manier niets verbeterd, misschien
wel voor enkele bevoorrechte groepen in de samenleving, maar niet voor de
mensheid als geheel. Die zakt steeds verder weg in het moeras, leeggeplunderd,
dood gereglementeerd, gek gemaakt met waandenkbeelden.
Misschien wel het meest verbreide waandenkbeeld is dat van
de staat. Bijna iedereen neemt voetstoots aan dat het noodzakelijk is dat
mensen zich in staten organiseren en zich binnen zo'n staat onderwerpen aan een
elite die voorgeeft namens hen de zaken te zullen regelen. Maar wat regelen die
élites dan?
Om dicht bij huis te blijven: een behoorlijke regeling van
abortus en euthanasie krijgen ze niet voor elkaar, hoewel het in de praktijk al
lang geen probleem meer is. En als het wel problemen geeft komt dat doordat men
regelingen heeft verzonnen die niet blijken te functioneren.
En de vrede, is het daarmee al voor elkaar gekomen? Men is
toch al meer dan veertig jaar aan het onderhandelen? Zeker in de westerse
wereld zit niemand meer naar een oorlog uit te kijken, zelfs de generaals niet,
maar toch is het met de vrede op een fiasco uitgelopen: de bewapening en de
oorlogsdreiging nemen nog steeds toe. De maatschappij zo inrichten dat iedereen
er optimaal aan kan deelnemen lukt de regeringen ook al niet. De zaak wordt zo
geregeld dat grote groepen mensen er steeds meer buiten vallen. In 1992 krijgen
we een verenigd Europa. Dat betekent Europese armoede. Zakken tot het laagste
niveau en dat wordt nog normaal gevonden ook! Lubbers zei voor de televisie dat
het natuurlijk redelijk is dat jonge mensen met een uitkering niet ten volle
aan het maatschappelijk leven kunnen deelnemen. Maar die dat zogenaamd wel
kunnen, de dure lui, de steunpilaren van onze maatschappij, zitten wel van onze
centen op de zwaar gesubsidieerde stoelen in de schouwburgen en concertzalen.
En verder van huis: wat brengen al die staatslieden ervan
terecht? Overal is er een toenemende armoede, zijn de mensen door de mooie
praatjes van hun overheden van huis en haard verdreven. Overal woeden er
oorlogen, sterven de mensen aan gifgas en door de raketten die zo langzamerhand
al in de supermarkt te koop zijn. En nergens gelukt het dan ook maar één van
die regeringen om te doen wat zij zeggen te zullen doen, namelijk zorgen voor
het welzijn van de bevolking. Een bevolking notabene die voordat zij geregeerd
werd door die zogenaamde volksvertegenwoordigers wel voor zichzelf kon zorgen.
Dat is het drama van de mensheid. Moeten de vrijdenkers
daar wat aan doen? Wat dan? Het is de idealisten niet gelukt, de christenen
niet, de marxisten niet, de communisten niet, de liberalen niet. Over die
idiote kolonels met petten op en gekleurde lapjes op hun borst spreek ik al
helemaal niet. Niemand is het gelukt. Waarom moet het dat handjevol vrijdenkers
dan wel gelukken?
Ik vind dat het van werkelijkheidszin getuigt dat de
vrijdenkers lang geleden al besloten hebben zich niet tot een politieke partij
of tot de een of andere goedwillende actiegroep te laten reduceren. Het is
uitstekend dat er actie gevoerd wordt, maar acties raken de wortel van het
kwaad niet. De vrijdenkers zagen destijds al in dat al het getob van de
mensheid terug te voeren is tot een volkomen foute voorstelling van de
werkelijkheid en dus ook tot een onnozel denken daarover. De mensen van onze
moderne cultuur hebben in hun breinen een voorstelling van een werkelijkheid
zoals die helemaal niet is.
Zij hebben een fictie in hun hoofd. Daardoor geloven zij dat
er een god is
of een superintelligentie die alles regelt.
Daardoor geloven zij dat de mensheid in afzonderlijke staten ingedeeld moet
worden en dat die mensheid dwingend gezag nodig heeft om haar zaken te regelen.
Daardoor geloven zij dat de mensen in wezen slecht zijn en
er zonder de hulp van politieke, economische en morele leiders een misdadige
troep van zouden maken. En dat alles in flagrante strijd met de feiten die
iedereen om zich heen waar kan nemen.
De vrijdenkers hebben dus al snel begrepen dat de mensheid
opgescheept zit met waanvoorstellingen
en bijgevolg ook met een denken dat tot rampen leidt. Daarom zijn die vrijdenkers
almaar bezig de mensen een andere werkelijkheid voor te houden. Niet die van de
godsdiensten of het rationalisme dat suggereert dat alles te berekenen zou
zijn. Ook niet die van het oude oosten en de daarop gebaseerde mystiek. Maar
gewoon die alledaagse realiteit die je ontdekt als je er zelf eens over na gaat
denken en dan natuurlijk zo dat je ermee begint alles wat je geleerd en
ingeprent is hartgrondig te wantrouwen.
Als je op zo'n manier begint te denken doe je ècht iets dat in het belang van de mensheid is. Je eigen
wereld verandert en gaandeweg ook die van je omgeving. En dan moet je je niet
druk maken om het resultaat. Je moet geen verwachtingen koesteren want de
werkelijkheid en dus ook jouw werkelijkheid blijkt toch steeds weer
onvoorspelbaar te zijn. Je moet niets verwachten en gewoon gaan doen wat je te
doen hebt: gaan vrijdenken!
Je hebt daarvoor de Vrijdenkersvereniging De Vrije
Gedachte niet nodig, maar als je het prettig vindt om in contact te komen met
wat meer van die lastposten, schrijf dan naar De Vrije Gedachte.
Waanvoorstellingen-1 ; Waanvoorstellingen-2 ; Waanvoorstellingen-3
;
Uitzending 24 november 1988
Naar bladwijzers: Vrijheid van meningsuiting -zie A,
B
en C
Zie ook: Vrijheid van spreken-
Briefnummer 18 ;
ZE ZIJN WEER EENS GEKWETST…!
Als vrijdenker probeer je voortdurend de waan van de
godsdienst door te prikken. Je zit dan bepaald niet zonder werk. De christenen
bijvoorbeeld dragen zelf een overvloed aan materiaal aan. De ene keer willen ze
voor u beslissen over euthanasie, abortus of homofilie, de andere keer gaat het
over boeken en tijdschriften die nodig verbrand moeten worden. En nu staan ze
weer op hun achterste benen over een film. Die zou leugens vertellen over 'de Here Jezus' en daardoor kwetsend zijn voor de gelovigen.
Over het algemeen blinkt het godsdienstig denken niet uit
door logica. Daarvan zijn genoeg staaltjes bekend. Maar het is altijd leuk om
er weer een aan de collectie toe te voegen. Doorenbos, de Paus van de Rainbow
fundamentalisten, heeft de rechter gevraagd vertoning van 'The last temptation of Christ' te
verbieden. Hij deed daarbij een beroep op de vrijheid van meningsuiting! Hoe vind u die? Een
ijzersterke, nietwaar?
Maar er is meer. Jezus is volgens de christenen helemaal
zonder zonden. Dat lijkt me bijzonder saai, maar daar gaat het nu niet om.
Waarom het wel gaat, althans in de film, is dat Jezus alle verlokkingen van de
zonde weerstaat en ordelijk aan het kruis sterft. Precies zoals het hoort? Dat
had u gedacht! Want wat gebeurt er, o schande? Op het laatste moment overweegt
Jezus, ongetwijfeld door een streek van de duivel, om christelijk te worden en
als een beschaafd mens te trouwen, kinderen te verwekken en een baan te zoeken.
Een carrière die voor alle christenen, en zeker die van Doorenbos, het toppunt
van bijbelse deugdzaamheid is. Het gezin als
hoeksteen van de samenleving. Vader aan het werk, moeder thuis aan de afwas en
flink wat kinderen.
Toch zijn de christenen plotseling diep geschokt. Opeens
is het zonde, dat stichten van een goed christelijk gezin! Dan breekt toch je
klomp! Droomde hij nou nog van een vrolijk leven met Wijntje en Trijntje en van
laat de boeren maar dorsen dan kon je er nog enigszins inkomen. Maar nee, hij
dacht gewoon aan een fatsoenlijk gezin volgens de normen van het CDA. En dat
blijkt heel lelijk van hem te zijn. De christenen zijn nu in alle staten!
Zoals gewoonlijk draaien die gladde farizeeërs weer als
een kat om de hete brij.
Het gaat er natuurlijk om dat de film ook laat zien dat
Jezus met Maria van Magdala vrijt. Weliswaar in zijn
fantasie, als laatste duivelse verleiding, maar toch… hij vrijt. En precies dàt is een gruwel voor de o zo
kuise christenen, die zelf beslist nooit zulke fantasieën hebben, laat staan
dat ze die in praktijk brengen. Vreemd is intussen wel dat de videotheken op de
Veluwe meer pornofilms schijnen te verhuren dan het landelijk gemiddelde, maar
dat zal wel komen doordat men zich op de hoogte wil stellen van het kwaad.
Het kwaad ligt in de sexualiteit.
Het gaat zelden om iets anders. Vanaf het begin van de christelijke wereld is
er een diepgewortelde haat geweest tegen het natuurlijke, het vrouwelijke en de
sexualiteit. En
dus ook tegen de vrouw als representante daarvan. Zij was gevaarlijk,
allesverslindend en moest dan ook krachtig onder de duim gehouden worden. Zij
moest overheerst worden zoals je dat met de natuur ook doet. De natuur en de
vrouw waren alleen maar goed om er gebruik van te maken. Ter bevrediging van de
sexuele behoeften van de man en ook om als
draagmoeder voor zijn kinderen te dienen. Verder was er voor haar geen rol
weggelegd. Liefdevol dienstbaar zijn aan de man en daarmee uit! De christelijke Jezus is tot op de dag van vandaag de
drager van deze afschuwelijke levensbeschouwing. Dat blijkt uit de hysterische
reacties op die film. Het is de sexualiteit die de
christelijke gelovigen nog steeds dwars zit. Er is werkelijk nog niets
veranderd…
Wat die film betreft, die mag dan gebaseerd zijn op een
beroemd boek van Kazantzakis, in feite gaat hij
gewoon over een zondagsschool verhaaltje. Alle ingrediënten zijn aanwezig: de
opwekking van een dode, het ziende maken van een blinde, het schoonvegen van de
tempel, enzovoort. Het is wat bloederiger dan het verhaal op de zondagsschool
of in de kinderbijbel, dat wel. Maar dat stoort onze heilige boontjes helemaal
niet. Dat er nauwelijks enige diepgang in het verhaal zit, een kniesoor die
daarop let! Dat er in de loop van de geschiedenis heel wat zinniger beelden van
Jezus getekend zijn, daaraan ga je gewoon voorbij. Bovendien: volgens de bijbel
ging Jezus veel met vrouwen om. Nergens blijkt dat hij ze als minderwaardig
beschouwde, maar daaraan heb je voor je bijbelse
levenshouding geen boodschap.
Daar lees je gewoon overheen!
Iedere keer weer zijn ze gekwetst, die christenen. Geen
enkele groep in de samenleving is zo teerhartig, zelfs de vrijdenkers zijn dat
niet. Terwijl die toch heel wat christelijk venijn over zich heen moeten laten
komen. Op radio en TV voert het christendom qua levensbeschouwing nog steeds de
boventoon hoewel het nauwelijks een derde van de bevolking achter zich heeft.
In de politiek schreeuwt het CDA het hardste en in de troonrede wordt gods zegen gevraagd, alsof dat de gewoonste zaak van de
wereld was. Vanwaar dan toch die overgevoeligheid van het christenvolk?
De lange tenen van de christenen liggen in het
egocentrische tiranniek mannelijke karakter van hun godsdienst. Centraal staat daarin hun god als een
hoogverheven absolute tiran.
Aan
zo'n tiran moet eer bewezen worden, liefde betoond. En je moet een onbeperkt
vertrouwen in hem hebben. Kritiek is een doodzonde, nadenken over die god
trouwens ook. Hij moet volkomen onaantastbaar zijn. Ben je nu zo brutaal om die
onaantastbaarheid aan je laars te lappen, dan is meneer diep beledigd. En met
hem natuurlijk zijn volgelingen, die minstens even tiranniek zijn.
Ze
hebben die god immers zelf gemaakt! Ze hebben het niet over iets nobels, iets edels dat eventueel
door het slijk gehaald wordt. Dat zouden ze niet eens bemerken. Waar het
werkelijk om gaat is dat de absolute macht aangetast wordt. En dat moet
gewroken worden.
Wij
vrijdenkers zijn zo langzamerhand nog de enigen die werkelijk over God en
Christus nadenken. Omdat het tenslotte over cultuursymbolen gaat die in het
westerse denken een enorme rol spelen, soms ten goede, meestal ten kwade.
En
daarom weten we natuurlijk ook heel goed dat er hier en daar ook andere christenen
zijn, mensen voor wie Christus echt een voorbeeld is. Een symbool van liefde,
van geestelijke ruimte en van rechtvaardigheid. Wij vrijdenkers vinden dat
prima. Put je inspiratie maar uit de idee van die mensenzoon en zet je maar in
voor een rechtvaardige wereld.
Maar
om die christenen gaat het nu natuurlijk niet. Het gaat om die onmenselijke
kleine en grote tirannen die arrogant macht ontlenen aan een vreselijke waan en
die door dat machtsbesef helemaal geen geestelijke ruimte kennen en altijd maar
weer de mensheid de wet willen voorschrijven. Die kleine en grote tirannen die,
in strijd met hun eigen evangelie, almaar oordelen en veroordelen, in de eerste
plaats de natuur, de vrouwen de sexualiteit. Dat is
nu weer eens extra duidelijk geworden. Wat die film losgemaakt heeft zou voor
ons allemaal een ernstige waarschuwing moeten zijn…
Naar bladwijzers: Vrijheid van meningsuiting -zie A,
B
en C
Zie ook: Vrijheid van spreken-
Briefnummer 18 ;
Uitzending 19 januari 1989
PERESTROJKA
In de westerse wereld is men sinds onheuglijke tijden
beducht voor de 'Russische Beer'. Het gekke is dat de Russen er in de loop van
de geschiedenis nauwelijks enige aanleiding toe hebben gegeven. Toch
waarschuwden bijvoorbeeld de Polen de Engelse regering al in de 16e eeuw voor
“de Moscoviet, de vijand van alle vrijheid onder de
hemelen”, omdat hij “zijn aanvallen in deze richting op de Christenheid zal
richten, en allen die zich tegen hem verzetten zal afslachten of tot slaven
maken, wat god verhoede”. Als je niet beter wist zou je
denken dat hier een NAVO generaal of Reagan hun onzin uitkraamden. Christelijke
onzin uiteraard van lieden die zelf uitermate
vredelievend zijn.
De westerse christelijke wereld heeft zich voortdurend met
de Russen bemoeid. Dat heeft het Russische volk niet veel goeds gebracht. Tot
de revolutie van 1917 bepaalde het westen de cultuur van de bovenlaag. Alle
leden van de adel en de intelligentia waren westers
geschoold, verbleven vaak hun hele leven in het westen en spraken doorgaans
zelfs geen Russisch. Ondanks die westerse opleiding, doordrenkt van westerse
ideeën, deden zij geen enkele moeite om het Russische volk uit de armoede op te
heffen. Integendeel: het volk werd meedogenloos uitgezogen. De revolutie moest
redding brengen, maar deed zij dat ook?
Vaak wordt over het hoofd gezien dat de leiders van de
revolutie van 1917 ook allemaal getraind waren in het westerse denken.
Daarom kun je gevoeglijk stellen dat de Russische
revolutie eigenlijk een westerse was. Het zogenaamde communisme was een puur
westers idee en de erbij behorende theorie eveneens. Het enige niet-westerse
element in de revolutie was de aanleg van de Russische mens voor
gemeenschappelijkheid. Het zich manifesteren van die aanleg gaf aan de
revolutie die sfeer van ware menselijkheid, die destijds ook veel westerse idealisten
begeesterde. Maar in werkelijkheid ging het om het zich doorzetten van de
grootschalige industriële revolutie, die in het westen al bijna een eeuw eerder
begonnen was.
De aanleg van de Russische mens voor gemeenschappelijkheid
is door de west-europeaan steeds als uitermate
bedreigend ervaren. Dáárom was er die voortdurende angst voor de 'Russische
beer' en dat uitte zich, zoals met angst gebruikelijk, in wantrouwen en
agressie, gebaseerd op allerlei spookverhalen. De aanleg voor
gemeenschappelijkheid staat het eenzijdige westerse individualisme in de weg,
niet alleen omdat het de tegenpool van dat westerse individualisme is, maar
vooral ook omdat gemeenschappelijkheid, al is het voorlopig nog schoorvoetend,
een stap verder in de cultuur ontwikkeling van de mensheid is. Indertijd is dat
door enkele zogenoemde communisten aangevoeld, maar uiteraard vertaalden zij
dat gevoel op westerse wijze en spraken dan van wereldverovering.
Daar is de NAVO nu nog bang voor! Maar dat is onzin, want
die onvermijdelijke, volgende cultuurfase kan zich niet door geweld realiseren,
juist omdat het over gemeenschappelijkheid gaat.
Helaas echter leidde het er wel toe dat na de revolutie
van 1917 letterlijk iedereen en alles in het teken van de gecentraliseerde
eenheidsstaat kwam te staan. Een uitweg voor het individu was er niet. Zeker
niet toen Jozef Stalin zich als een Tzaar ging
gedragen en een niets ontziende terroristische dictatuur doorvoerde. Dat was
overigens in de dertiger jaren van deze eeuw niets ongewoons. Er waren nog een
paar van die figuren: Mussolini, Hitler, Franco.
Allemaal keerden zij zich tegen het individu. Dat had alleen recht van bestaan
als het zijn individualiteit inpaste in een groot, alles overheersend
machtsstelsel. 'Uniformering van het individu', om zo te zeggen.
In Rusland lag dat in zoverre anders dat er destijds
nauwelijks van enige individualiteit bij de gewone mensen gesproken kon worden.
De mensen hadden nooit de kans gekregen om zich vrij te ontwikkelen en te
ontplooien. En die kans mochten ze ook tot voor kort niet krijgen. Dat zou gevaarlijk zijn voor de Marxistische
staat. Het ging in Rusland dus niet zozeer om 'uniformering' van reeds
bestaande individuen, maar om het verhinderen dat de mensen individu zouden
wórden. Een tijdlang kun je zoiets wel doen. De generatie die zijn wortels
heeft in de onderdrukking laat het zich nog wel aanleunen.
Die weet niet beter. Maar de moderne grootschalige
technologie heeft ontwikkelde mensen nodig. De mensen moeten grondig wetenschappelijk
geschoold worden en dan is het onvermijdelijk dat je daardoor de
individualiteit wakker schudt. Die kun je dan nog wel een tijdje proberen te
uniformeren, maar het is logisch dat dit op een gegeven moment niet meer gaat.
Dan dreigt het hele machtsstelsel in te storten. De productie en de economie
stagneren en er komen steeds meer dissidenten, juist onder de goedwillende
mensen.
In de westerse wereld wordt Gorbatsjovs 'perestrojka',
zijn streven om de Russische maatschappij te hervormen, hoofdzakelijk als een
politieke kwestie gezien.
Daarom vertrouwt men de perestrojka niet zoals de waard is… Men doet
alle mogelijke moeite om ons ervan te overtuigen dat er bedoelingen achter
steken. Gorbatsjov zou in december niet naar huis gegaan zijn om te helpen bij
de ramp in Armenie ,
maar vanwege interne machtsproblemen. En hij zou willen ontwapenen om zijn
economie te redden, niet om de vrede te bevorderen. Soms krijg je zelfs de
indruk, vooral uit de pers, dat men er naar uit zit te kijken dat de zaak mislukt.
Tot vervelens toe wijst men schijnheilig op al die dingen die nog niet in
orde zijn: de naleving van de mensenrechten vooral en ook het militair bezet
houden van een aantal satelietstaten. Alsof je dat in
één dag kunt veranderen! Zijn wij dan zo bijdehand met
dat soort dingen?
Maar dan de westerse banken! Die vinden het allemaal
prachtig: er ligt een
grote markt voor hen klaar, er valt geld te verdienen. Totdat zij zullen
bemerken dat de Russen zich niet meer zo uit laten kleden als voor de
revolutie. Dan zal de pret er gauw af zijn!
Ik ben van mening dat de hervormingen in
Rusland in de grond van de zaak niets met politieke slimmigheidjes te maken
hebben, maar alles met het onstuitbare individualiseringsproces van de
Russische mèns.
Inderdaad kun je dan, zoals Gorbatsjov zegt, de
perestrojka niet los denken van de 'glasnost', de openheid, die in de
samenleving moet gaan gelden. Perestrojka en glasnost behoren onlosmakelijk bij
elkaar en dat wijst erop dat de nadruk bij de Russen niet op de politiek ligt,
maar juist op het humanitaire, het menselijke. Je komt er niet onder uit dat er
iets heel belangrijks gaande is in de Russische samenleving. Zo belangrijk dat
het heel wel mogelijk is dat deze nieuwe ontwikkeling de grenzen van de Sowjet-Unie zal gaan overschrijden en ook in de rest van de
wereld een nieuw besef wakker roept. Als vrijdenker ga je dan hopen dat er in
de westerse wereld ook een Gorbatsjov op zal staan, al was het alleen maar om
eindelijk eens dat ongemotiveerde wantrouwen ten aanzien van de Russen weg te
nemen. En ook dit heeft in principe niets met politiek te maken. Het gaat om
een nieuwe mentaliteit van alle bewoners van een wereld die zonder dat steeds
verder naar de afgrond afglijdt.
De vrijdenkers willen niets met politiek te maken hebben
en dus ook niet met die van de Sowjet-Unie. Want de
politiek, van welk machtsblok dan ook, heeft nog nooit ècht
wat goeds gebracht. Maar als het gaat om glasnost, openheid, en wezenlijke
hervormingen van de maatschappelijke samenhangen, dan krijgen de vrijdenkers
weer enig vertrouwen in de toekomst.
Uitzending 16 maart 1989
Naar bladwijzers: Vrijheid van meningsuiting -zie A,
B
en C
Zie ook: Vrijheid van spreken-
Briefnummer 18 ;
LEVE DE REVOLUTIE…!
Vroeger kwam je geregeld mensen tegen die min of meer
hunkerend uit zaten te kijken naar de revolutie. Dat zou de enige mogelijkheid
zijn een verrotte en onrechtvaardige maatschappij op te ruimen en te vervangen
door een goede, waarin de spullen en de macht eerlijk verdeeld worden. Hoopvol
zat men daarop te wachten. Maar tegenwoordig hoor je er niet veel meer over.
Soms houdt een late anarchist nog een vurig betoog, vergezeld van een
scherpzinnige analyse van tijden en toestanden waarin het mooie had kunnen
gebeuren: het jaar 1968 bijvoorbeeld. Hij legt dan uit dat de massa helaas niet
revolutionair genoeg was, of dat ze zich te weinig bewust van haar klassebelang was of tevéél bewust van alles wat ze kon
verliezen. In ieder geval betreurt onze anarchist het voorbijgaan van het
kritieke moment.
Alweer een kans verkeken op een zegen brengende revolutie!
De hunkering naar de revolutie is een beetje weggeëbd in
de westerse wereld en ook in Rusland en China heeft men er behoorlijk zijn
bekomst van. Dat is geen wonder want het is allemaal op niets uitgelopen. Maar
vreemd genoeg is de Franse Revolutie in aanzien gestegen. Men vindt dat wij
nogal wat aan de Franse Revolutie te danken hebben. Dat betreft dan vooral
ideeën die tijdens de zogenaamde 'verlichting' in de 18e eeuw waren ontwikkeld
en die nu gemeengoed konden worden. Ideeën over de rede en de natuur en over de
mogelijkheid om de mensen te vervolmaken door hen van jongs af aan vertrouwd te
maken met en te trainen in het gebruik van het vermogen tot redelijk denken. Op
grond van deze redelijkheid zouden de mensen kunnen ontkomen aan dogmatische
autoriteiten, vrij zijn en zelf hun maatschappelijke regelingen kunnen treffen:
het sociaal contract.
Voor een aantal denkers uit de verlichting was zelfs god
een fictie gebleken. Zij kwamen er openlijk voor uit in geen enkele goddelijke
macht te geloven. Zij waren atheïsten, zeg maar: vroege vrijdenkers.
Het waren de ideeën van de verlichtings-denkers die
volgens de meeste deskundigen door de Franse Revolutie een praktische betekenis
kregen. Maar je kunt met recht betwijfelen of dat wel waar
is. Als je er op terugkijkt krijg je veel meer de indruk dat die mooie ideeën
er achteraf ingebracht zijn door mensen die zich ermee verwant voelden, zoals
bijvoorbeeld vrijdenkers en humanisten. Als je namelijk de praktijk van die
revolutie bekijkt dan zie je niets van redelijkheid, vrijheid, of een sociaal
contract.
Wat je wel ziet is een bloedige machtsstrijd, eerst
gericht tegen de traditionele machten van de absolute vorst, de adel en de
geestelijkheid en vervolgens gericht tegen die revolutionairen die de opstand
in gang gezet hebben, de echte opstandelingen! Want bij een revolutie zijn de
opstandelingen van het eerste uur nooit de toekomstige machthebbers. Daarvoor
zijn zij veel te anarchistisch en te nihilistisch, haten te diep de overheden
en behoren bovendien onvermijdelijk tot veel te lage maatschappelijke klassen.
Dat alles maakt hen al bij voorbaat ongeschikt om de macht uit te gaan oefenen.
Daarvoor heb je gewetenloze, maar deskundige, intriganten nodig voor wie het
verdraaien van feiten en het leggen van rookgordijnen een tweede natuur is. En
die intriganten zijn het dan ook die zo gauw mogelijk de echte revolutionairen
uit de weg ruimen en daarbij een nietsontziende terreur ontketenen. Zij 'vreten
de kinderen van de revolutie op'!
Bij alle machtsrevoluties - en dus niet bij zogenaamde
sociale en industriële revoluties - zie je hetzelfde beeld: een betrekkelijk
korte fase van opstand, daarna een langere van onderlinge machtsstrijd door
intriganten en tenslotte alleen nog maar terreur.
En het volk? Dat is nergens te vinden! Of toch, heel even
in de eerste fase van de opstand, in Frankrijk bij onder andere de bestorming
van de Bastille. Daar was een deel van het volk concreet aanwezig. En ja hoor,
ook nog als de revolutie geconsolideerd en naar buiten toe verdedigd moet
worden: dan is het volk goed genoeg om dienstplichtig soldaat te worden en te
sneuvelen voor de intriganten. En dat is waar ook, ik zou het bijna vergeten
omdat het zo vanzelfsprekend is: het volk is er ook nog om te verrekken van de
honger. Verder bestaan de mensen, jij en ik, alleen maar abstract: in de
leugens van de machtzoekers die voorwenden het
welzijn van het volk op het oog te hebben.
We laten ons te vaak misleiden door de mooie verhalen.
Zeker als het over de Franse revolutie gaat, maar ook wat betreft de Russische
en de Chinese. Waarom het werkelijk gaat bij een revolutie is de verovering van
de macht. De bewering dat die daarna aan het volk gegeven zal worden is een leugen.
Trouwens, consequent doorgedacht kan het volk helemaal geen macht hebben. Er zijn immers maar twee
mogelijkheden: of de samenleving is anarchistisch en dus zonder machten, of er
zijn wel machten, maar die berusten dan niet bij het volk maar onvermijdelijk bij
elites die zich door leugen en bedrog boven het volk uitgewerkt hebben. Voor
anarchisme is de mensheid nog veel te onvolwassen en dus zul
je na elke revolutie, al beloven de revolutionairen nog zoiets moois, je kop
moeten buigen voor elitaire, mooi pratende , leugenachtige intriganten die met bruut
geweld en bloedige terreur de macht proberen te veroveren. De Franse, de
Russische, de Chinese en recentelijk de Iraanse revolutie zijn allemaal in
terreur uitgelopen. Onvermijdelijke terreur, gelegaliseerd met een beroep op
een of ander hoog ideaal of een oppermachtige god. Is dat nu iets om naar uit
te kijken? Naar mijn idee helemaal niet.
Er bestaat ook bij de vrijdenkers verschil van opvatting
over het machtsprobleem. Maar volgens mij kan het de vrijdenker er alleen maar
om te doen zijn de aftakeling van elke macht te bevorderen. Daarom verwacht een
vrijdenker niets van revoluties, opstanden en andere gewelddadigheden. Je hoop
kan alleen maar gevestigd zijn op verheldering van je èigen
denken en dat van de andere mensen. Tot die verheldering kan bijdragen de
geschiedenis van revoluties nauwkeurig te bestuderen.
De vrijdenkers doen dat dan ook, bijvoorbeeld in het
Humanistisch Studiecentrum Nederland, het HSN. Daarom is er op zaterdag 18
maart een studiedag in Paradiso in Amsterdam onder het motto "De
Franse Revolutie, vergelijking en perspectief". Iedereen die
geïnteresseerd is kan die bijeenkomst bezoeken. Hij begint 's morgens om half
tien. Sprekers zijn onder anderen de professoren Von der Dunk, Van Holthoon en Oerlemans en u kunt volop mee discussiëren.
Dus: aanstaande zaterdag om half tien in Paradiso..!
Tenslotte nog dit: vrijdenkers proberen redelijk en
onafhankelijk denkend de werkelijkheid te begrijpen. Zo begrijpen zij heel goed
dat er voorlopig nog wel van die godsdienstige en ideologische fanaten zullen
bestaan die, in naam van hun revolutie, de moeizaam bevochten rechten van de
mens verkrachten door de vrijheid
van meningsuiting te ontkennen, boeken te verbranden, vrijdenkers en
schrijvers met de dood te bedreigen. Maar het begrip van de vrijdenkers gaat
niet zóver dat het de misdragingen van die lieden kan excuseren!
Naar bladwijzers: Vrijheid van meningsuiting -zie A,
B
en C
Zie ook: Vrijheid van spreken-
Briefnummer 18 ;
Uitzending 11 mei 1989
WIJ DULDEN GEEN TEGENSPRAAK…
Voor de vrijdenkers staat het vast dat godsdiensten slecht
voor de mensen zijn omdat de overtuiging dat er een oppermachtige god bestaat
op een waan berust. Een waan die het gevolg is van een ernstige psychische
ziekte waaraan op gezette tijden bepaalde labiele figuren lijden. Zo'n
psychische ziekte staat nooit helemaal
op zichzelf. Hij is altijd gebaseerd op een dieper liggend conflict binnen een
cultuur. Daardoor zijn er doorgaans betrekkelijk veel mensen die willen
luisteren naar de zogenaamde getuigenissen van die geesteszieken. Dat
overspannen getob valt bij hen in goede aarde.
Kijk maar naar het succes van die Amerikaanse televisie
kerkdiensten. Dat berust louter op de psychische frustraties van de gelovigen.
Binnen alle godsdiensten worden uitspraken gedaan over de
werkelijkheid. Steeds zijn dat uitspraken die stammen uit lang vervlogen
tijden, toen de mensen hun inzichten in de werkelijkheid nog uitdrukten
doormiddel van verhalen over bovenmenselijke oppermachtige hogere wezens. In
het Christendom kwam men met oeroude, van oorsprong Oosterse, verhalen uit
matriarchale perioden. De Islamieten baseerden zich op de Oudtestamentische
overlevering van de Joden uit oude Klein-Aziatische culturen. Hoe dan ook, het
gaat over oude inzichten. Nu was het de bedoeling van zogenaamde profeten als
Jezus en Mohammed
deze inzichten opnieuw tot leven te wekken.
Want van die inzichten verwachtte men redding uit de
verdorven wereld. Zo ging dat vroeger, zo gaat het nu: men grijpt terug naar de
tijd toen alles nog goed was. Het fundamentalisme tiert welig, vooral bij de
Christenen en de Islamieten.
Voor een vrijdenker is dit alles oud nieuws. Je beschouwt
de zaak weliswaar als een waan en je zult niet nalaten er bij elke gelegenheid
op te wijzen dat het allemaal onzin is en dat zo'n waan grote gevaren met zich
meebrengt, maar tegelijk ben je je ervan bewust dat er voorlopig nog heel wat
mensen in die waan bevangen zullen zijn. En dus zoeken zij het maar uit met hun
hogere machten. Zolang zij er de andere mensen niet mee lastig vallen en onder
elkaar hun godsdienst beoefenen mogen ze er van de vrijdenker gelukkig mee zijn.
Enige tijd zag het er naar uit dat, althans in de westerse
wereld, de godsdienstige instituten teruggedrongen zouden worden naar de plaats
waar zij in een democratie eigenlijk thuishoren: de plaats van een vereniging
met dezelfde juridische status als elke andere vereniging. Maar helaas is dat
gezichtsbedrog gebleken. Op het ogenblik zijn er geen godsdiensten die op de
wijze van een vereniging georganiseerd zijn en die aan hun geloof geen enkele
staatkundige macht ontlenen. De godsdiensten, in het westen sinds kort
uitgebreid met de Islam, hebben allemaal een stevige vinger in de pap en weten
heel wat van hun normen aan de niet-godsdienstige mensen op te leggen. Ze zijn
nog altijd volop bezig de macht naar zich toe te trekken.
Dat betekent dat de godsdienstige organisaties zich niet
als verenigingen beschouwen en zich op het maatschappelijk strijdtoneel wensen
te bewegen. Maar dan zal men moeten accepteren dat er door allerlei
andersdenkenden weerstand geboden wordt. Dat echter schijnen de dienaren van
god niet te kunnen begrijpen, althans niet diegenen die zichzelf nog echt als
godsdienstig beschouwen. Het merendeel neemt het gelukkig niet meer zo serieus,
maar er zijn er nog altijd meer dan genoeg die niet in willen zien dat meedoen
aan de maatschappelijke machtsstrijd betekent dat je met tegenstanders te maken
zult krijgen. Zodra zo'n tegenstander ook maar even een kritisch geluid laat
horen en vooral als dat ook nog eens gebaseerd is op wetenschappelijk
controleerbare informatie staan de godsdienstigen op
hun achterste benen, schreeuwen moord en brand. En maar jammeren dat ze zo
gekwetst zijn in hun diepste gevoelens. Waarover het allemaal gaat kom je nooit
aan de weet, niet toen een tijdje terug Jezus in een film zou zijn belasterd en
ook nu weer niet nu Salman Rushdie het een en ander over Mohammed
te berde heeft gebracht. Ze weten het zelf niet eens, die jammeraars! Eens
temeer blijkt dat gelovigen elkaar
klakkeloos napraten!
Nu is het inderdaad een feit dat die moord en brand
schreeuwers helemaal niet behoeven te weten waar het allemaal om draait. Voor hen is alleen maar van belang dat iemand het gewaagd
heeft enkele van hun godsdienstige waarheden in twijfel te trekken en tegen te
spreken.
Wat telt is dat iemand zich niet houdt aan het enige
werkelijk belangrijke gebod van elke godsdienst: "Gij zult niet
tegenspreken". Dat patriarchale gebod is de ruggengraat van elk
godsdienstig stelsel. Men rechtvaardigt het door de bewering dat de
godsdienstige waarheden, de dogma's, door god persoonlijk aan de profeten
geopenbaard zijn. Die openbaringen mogen nooit in twijfel getrokken worden. Zij
mogen geen onderwerp van waardevrije studie zijn, want dan dondert de zaak
subiet in elkaar. De godsdiensten handhaven zich door het gelden van hun
waarheden op macht te laten berusten en van daaruit te zeggen: "Wij dulden
geen tegenspraak".
Uiteraard is dat pure dictatuur en dat blijkt dan ook in
de praktijk. Elke theocratie heeft in zijn vaandel staan "Wij dulden geen
tegenspraak". De Roomse kerk heeft wat dat betreft een geweldige staat van
dienst, het orthodoxe Israel doet ook goed zijn best
en het Iran van de ayatolla's spant op het ogenblik
onmiskenbaar de kroon.
Als de godsdienstigen vinden dat
hun rare ideeën zonder twijfel op rechtstreeks van god afkomstige waarheden
berusten en dat er dus niet tegengesproken mag worden, moeten zij dat in
laatste instantie voor zichzelf weten. Ik zou zeggen: "Laten zij het maar
uitzoeken". Maar als diezelfde godsdienstigen
zich met de maatschappij bemoeien en daarin macht willen uitoefenen, moeten zij
niet aankomen met hun belachelijke: "Wij dulden geen tegenspraak".
Want in de maatschappij is het al tegenspraak wat de klok slaat. Ik geef toe
dat er heel wat gerommeld wordt met het tegenspreken. Dat het vaak belemmerd
wordt en dat het nog vaker niet serieus wordt genomen. Maar ondanks dat wordt
het tegenspreken erkend als de aller belangrijkste methode om problemen op te
lossen. Tegenspreken is de poging om met behulp van argumenten de beweringen
van een ander te ontzenuwen.
Slaagt die poging, dan is er weer een stukje onzin uit
de wereld geholpen, mislukt hij, dan winnen de beweringen van die ander aan
geldigheid. Het tegenspreken is werkelijk een onmisbaar en feilloos instrument
om tot verheldering van inzicht te komen.
Traditioneel zijn vrijdenkers grote tegensprekers. Zij
hebben nog nooit iets voor zoete koek geslikt, geen maatschappelijke dogma's en
vooral geen godsdienstige dogma's. Maar toch aanvaarden zij zonder moeite het
feit dat mensen allerlei meningen hebben, ook al zijn die vaak volstrekt
onzinnig. Het niet dulden van tegenspraak is echter voor de vrijdenkers
onaanvaardbaar. Zij vinden alles best als het maar ter discussie staat. Daarom
vinden zij het ook onaanvaardbaar als tegenspraak hoogmoedig, vanuit een
machtspositie, toegestaan wordt. Onder het mom van tolerantie. Want dan staat
er niets ter discussie. Dat is het geval in de westerse democratieën. Daar
wijst men de tegenspraak niet meer af, men erkent het recht tot tegenspraak,
maar men is niet bereid naar elkaar te luisteren. Redelijk is dat bepaald niet, maar het is altijd nog beter dan iemand
de mond snoeren doormiddel van moord…
Uitzending
8 juni 1989
WIE VERVUILT ER NOU EIGENLIJK…?
Sommige politici beweren niet zonder trots dat het milieu
zo'n belangrijke politieke zaak geworden is dat er nu al een kabinet op kon
vallen. Wat moet zo'n politicus een ezel zijn om te denken dat wij daarin
trappen! En hebt u die beklagenswaardige gristen gehoord die ons kwam vertellen
dat het hele drama met het kabinet door god himself
geënsceneerd was? God wilde namelijk het komende debat over de euthanasie
verhinderen omdat de mensen het recht niet hebben zelf over hun leven en dood
te beslissen. De enige die dat recht wel heeft is god. Uiteraard heeft hij dat
recht gedelegeerd, en wel aan zijn geliefde gristenen,
zodat die nu zonder blikken of blozen voor u en mij beslissen dat niemand mag
beslissen. De dwazen hebben niet eens in de gaten dat elk mens, gristelijk of niet, met of zonder permissie, bij bewustzijn
altijd en onvermijdelijk over zijn eigen leven en dood beslist.
Hoe dan ook, dit kabinet is eindelijk gevallen. En nu maar
hopen dat een volgend een beetje vlugger zijn eigen onmogelijkheid waarmaakt.
Zeker is in elk geval dat zo'n volgend kabinet ons net zulke leugens over de
vervuiling van het milieu zal vertellen.
Uiteraard zullen dat in de eerste plaats statistische
leugens zijn die moeten verhullen hoe groot bij een vervuilende productie de
winsten zijn voor de goddelijke economie, die volgens het kreupele moderne
denken de bron van alle leven en welzijn is. Hoeveel valt er te verdienen als
je je chemische rotzooi in de zee dondert,
of tussen het huisvuil of in de derde wereld. Hoe groot zijn je winsten als je
vuile automotoren blijft produceren en levensgevaarlijke wasmiddelen,
drijfgassen en grondstoffen?
Met deze en dergelijke leugens zijn wij al tientallen jaren afgescheept. Nooit en nergens hebben
de overheden de waarheid verteld, de juiste cijfers bekend gemaakt. Gewoonlijk
gaf dat de meeste deining bij nucleaire ongelukken, zoals dat van Tsjernobil. Pas de laatste tijd komt er meer politieke
aandacht voor alle andere technologische smeerlapperij. Maar met al die
aandacht blijft het bedrog doorgaan. Het zit immers volledig ingebouwd in het
moderne machtspolitieke en economische denken. Ik ben geen milieu deskundige en
ik kan u dus geen overzicht geven van alle ellende die wij onze prachtige
planeet tot nu toe hebben aangedaan.
Voor een dergelijk overzicht moet u bij de mensen van de
milieu organisaties zijn, ik denk in de eerste plaats bij die van Greenpeace.
En natuurlijk niet bij de politici want die spannen, door hun wijze van denken,
onvermijdelijk samen met de vervuilers. Dat blijkt, zoals gezegd, uit hun
voortdurende gelieg en gedraai en vooral ook uit de lange tijd dat zij dit
volhouden. Al vele tientallen jaren waarschuwen de deskundigen, voeren
Greenpeace en anderen acties. Maar de politici blijven gewoon doorgaan de
lading te dekken in plaats van op te treden. Het zou te begrijpen zijn als zij
een korte tijd bleven liegen. Ze zijn nu eenmaal niet erg bijdehand. Maar als
zij dat gelieg zo'n dertig à veertig jaar weten te
rekken wijst dat onmiskenbaar op medeplichtigheid.
Schandalig is dat alles, zeker binnen een beschaving die
zichzelf graag 'democratisch' noemt. Maar nog schandaliger vind ik een bepaalde
wereldbeschouwing die met zo'n ongegeneerde brutaliteit naar voren gebracht
wordt dat bijna niemand bemerkt dat hij niet deugt. Die, van oorsprong
christelijke, wereldbeschouwing leidt er toe dat wij, u en ik, steevast de
schuld van alle ellende krijgen. De fictie die hieraan ten grondslag ligt past
naadloos in het moderne denken. In dat moderne denken worden alle
maatschappelijke thema's van boven naar beneden gedacht. Onbewust geldt
daarbij: boven is goed, beneden is slecht. Dan is het logisch dat de onderste
lagen van de bevolking de schuld van alles krijgen en dat de bovenlaag bij
voorbaat vrijgepleit is.
Er zat fosfaat in de wasmiddelen. Na verloop van tijd
drong het zelfs tot de minister door dat dat slecht was voor het milieu. Het
gebruik moest zo snel mogelijk teruggedrongen worden. En wat gebeurde er? U en ik, wij werden streng aangekeken en als ondeugende
kinderen op onze verantwoordelijkheden gewezen. Wij gebruikten wasmiddelen met
fosfaten en dat moest nu maar eens afgelopen wezen. Volgens de fabrikanten
vroegen wij zelf om die middelen. Nogal logisch want wij wilden de was doen en
dachten dat alles in orde was. Na de berisping bogen wij deemoedig het hoofd en
gingen de duurdere groene wasmiddelen kopen. Maar wacht eens, wie had er nou
eigenlijk verzonnen dat fosfaat nodig is voor een schone was? Wij toch zeker
niet, we wisten niet eens dat het er in zat. Wij hebben nooit om die
vervuilende fosfaten gevraagd. Wie vervuilt er nou eigenlijk?
Nu blijken er gevaarlijke drijf gassen
in spuitbussen te zitten. Wat houdt men ons voor? Wij moeten ons bewust zijn
van onze verantwoordelijkheden en ophouden die spuitbussen te gebruiken. Maar
hebben wij die rotzooi uitgevonden en in die bussen gestopt? Nee, de dames en
heren producenten hebben dat gedaan en vervolgens hebben economen en
reclamemakers ons wijsgemaakt dat een zichzelf respecterend mens die troep moet
gebruiken. Dus, wie vervuilt er nou eigenlijk?
Wie heeft bedacht dat er lood in de benzine moest? En wie
heeft de ontwikkeling van een schone motor geblokkeerd? Wie heeft ons jarenlang
met vuile auto's laten rijden? Wie vond dat onze frisdrank in plastic flessen
moest en wie heeft ons opgejut om veel te veel energie te gebruiken zodat wij
er nu niet meer buiten kunnen?
Onlangs had men het over de ontbossing van de tropische
regenwouden en toen waagde notabene een milieu deskundige het om te zeggen dat
de mensen er maar eens vanaf moesten stappen om meranti voordeuren te willen
hebben. Kennelijk heeft ook die deskundige niet door dat wij nooit om die
deuren gevraagd hebben, maar dat de commercie ze ons aangeboden en aangepraat
heeft.
Hebt u ooit geweten waar dat hout vandaan kwam? Werkelijk
alle voorbeelden van vervuiling en uitputting van de aarde zijn direct terug te
brengen tot onverantwoordelijk gedrag, niet van de gewone mensen zoals u en ik,
maar van diegenen die in onze beschaving de boventoon voeren. Het is de
politieke, economische en technologische bovenlaag die zijn kennis en zijn
macht aanwendt voor eigen gewin, zonder rekening te houden met het welzijn van
deze planeet en haar bewoners. Die bovenlaag toont zich pas dan bezorgd als de
zaak de spuigaten dreigt uit te lopen doordat allerlei geboefte van lager
allooi winst ziet in het verhandelen van afval. Uiteraard niet om het ordelijk
te verwerken, maar om het ergens neer te donderen als niemand het ziet.
Wij zullen allemaal mee
moeten betalen aan een schoon milieu, heeft Lubbers
gezegd. Hij bedoelt natuurlijk dat wij gewóne mensen voor de rekening op moeten
draaien. Want volgens dat van-bovenaf denken zijn wij de schuldigen. Het
beroerde is dat dit op een bepaalde manier nog waar is ook, want wij zijn zelf
zo onnozel om, overal op aarde, tegen die intellectueel hoog ontwikkelde
onderwereld op te zien en die doormiddel van verkiezingen het recht en de macht
te geven om voor ons de zaken te regelen. Nou ja, naar de bliksem te helpen…
Uitzending 20 oktober 1989
EEN DOOD KINDJE…
Er is een tijdje geleden een kindje gestorven. Meteen na
de geboorte bleek dat het geestelijk helemaal niet in orde was en dat het
bovendien met spoed geopereerd zou moeten worden. Anders zou het sterven.
De operatie was op zichzelf niet zo'n probleem, maar de
toekomst van het kindje, als het zou blijven leven, was daarentegen wel een
probleem. In de eerste plaats voor het kindje zelf, maar in de tweede plaats
ook voor de ouders en de verdere omgeving. Dat vonden niet alleen die ouders,
ook de deskundigen waren het daarover eens. Toen hebben die mensen met z'n
allen besloten het kindje maar niet te opereren. Dan zou het na korte tijd
vanzelf, zonder te lijden, wegdromen in de eeuwigheid. Dat is dan ook gebeurd,
naar men zegt in de armen van z’n moeder…
De rechter heeft zich er ook nog mee bezig gehouden. Hij
kwam tot de conclusie dat er in alle opzichten zorgvuldig was gehandeld. Die
zorgvuldigheid was terecht het enige kriterium. De rechter
deed geen uitspraak over de vraag of dat besluit goed was. Dat is een zaak van
de ouders en de deskundigen.
Ik ken ze niet, maar ik ben er zeker van dat die mensen
door een hel zijn gegaan. En dat zij er nog steeds niet helemaal overheen
zullen zijn. Als je voor een dergelijk probleem komt te staan vallen al je
zekerheden weg. Je staat leterlijk voor een zwart
gat.
Iedereen zal dat begrijpen, maar niet bepaalde gristenen. Voor de microfoon van de EO radio kwam een
juffrouw met de mededeling dat zij het er niet
mee eens was. Het kindje had recht op leven en dus had het geopereerd moeten
worden. En de ouders hadden hun lot moeten aanvaarden. Dat hadden zij volgens
die juffrouw niet gedaan. En ook de rechter was fout geweest, vooral omdat hij
ook het toekomstige leed van die ouders in zijn overwegingen had betrokken. Ferme taal dus van die
juffrouw!
Over het algemeen kun je slechts met de grootste moeite
een touw vastknopen aan de redeneringen van godsdienstige mensen. Maar als het
over euthanasie gaat is dat al helemaal onmogelijk. Wat zeggen zij? Elk leven is in gods hand. Je zegt daar niets mee, maar goed, zij zien het
zo. Maar, als god dan een kindje geboren laat worden dat geen enkel
vooruitzicht heeft behalve dat het spoedig zal sterven, is het plotseling niet meer
in gods hand.
Dan
moet er medisch ingegrepen worden en als men dat achterwege laat komt die gristelijke juffrouw vertellen dat dat niet deugt! Helemaal
geen medeleven met die wanhopige ouders, helemaal geen begrip voor dit
ontzaglijke probleem, niets van dit alles. Zij doet net alsof een mens zomaar
even een dergelijke beslissing neemt, tussen de middag, tijdens de lunchpauze.
Natuurlijk
vond die engerd dat er een moord gepleegd was. Dat is namelijk het standpunt van
dat soort gristenen. Dat blijkt uit wat bijvoorbeeld
Meindert Leerling, uiteraard ook voor de EO microfoon, over abortus durft te
zeggen. Hij suggereerde dat een veelvoud van veertig duizend Nederlanders,
vrouwen en artsen, regelrechte moordenaars zouden zijn. Hij zei letterlijk: er
worden in Neder land per jaar meer dan veertig duizend kinderen vermoord. En
juist dezer dagen wil de beruchte Doorenbos een aktie
beginnen in de abortus-klinieken. Hij is van plan ze
te bezetten en dan een film te vertonen waaruit zonneklaar blijkt dat abortus
moord is.
Wat
is het toch een geluk voor die fanatiekelingen dat het gros van de mensen zich
niets van hen aan trekt. Want als die zich net zo zouden gedragen als de gristenen waren zij nu diep beledigd geweest. Weet u nog
hoe de gristenen tekeer gingen naar aanleiding van
die film over Jezus? Wat waren zij gekwetst! Onmiddellijk moest er
naar de rechter worden gestapt. Maar de ongelovigen doen dat niet, hoewel zij
er gegronde redenen voor hebben. Het is nogal niet wat: een heel grote groep
mensen, vrouwen en artsen, wordt zomaar van moord beschuldigd. Ik ben geen
Jurist, maar ik zou best wel eens willen weten wat de rechter van zulke
beschuldigingen vindt. Hij vond het toch ook niet goed dat de Goerees van de
Joden zeiden dat zij Christus vermoord hadden?
Maar,
het gaat niet alleen om die beschuldiging van moord. Het gaat ook om het feit
dat figuren als Meindert Leerling, Doorenbos en die EO juffrouw ongegeneerd een
verkeerde voorstelling van zaken geven.
Zo
spelden zij oude en zieke mensen op de mouw dat zij bij een nieuwe regeling van
de euthanasie niet zeker meer kunnen zijn van hun leven. Dat zij misschien
tegen hun wil doodgemaakt zullen worden. Dat nu is een smerige leugen. Hoe je
ook over die lui van de regering denkt, toegegeven moet worden dat zij het
leven van de mensen juist willen beschermen. Enerzijds door te erkennen dat wij
het recht hebben ons leven te beëindigen, als dat leven onmenselijk is
geworden, en anderzijds door te verhinderen dat wij het slachtoffer van de een
of andere idioot worden. Men beoogt dus grotere zekerheid en veiligheid. Ook
hieruit blijkt weer dat de gristenen nog steeds valse
voorlichting geven!
Wij
vrijdenkers zijn al sinds onheuglijke tijden bezig de godsdienst te bestrijden.
Elke godsdienst. Volgens sommigen is dat tegenwoordig niet meer nodig. De
godsdiensten zouden nauwelijks nog een rol spelen. Bijna niemand gaat nog naar
de kerk. Godsdienstig geringeloor zou een
uitzondering zijn. Was dat maar waar! De godsdienstige instituten mogen dan wel
danig afgetakeld zijn, maar het godsdienstig geloof is dat nog lang niet. Op
allerlei terreinen tiranniseren godsdienstige minderheden het maatschappelijk
leven: in de gezondheidszorg, in de gevangenissen, in het onderwijs.
Op
de hotelkamers liggen nog altijd de bijbels klaar en, hoe is het toch mogelijk,
de koningin vraagt in de troonrede om gods zegen over
het afbraakprogramma van de regering. En verderop, buiten onze grenzen, woeden
nog altijd oorlogen die door godsdiensten aangewakkerd worden. In Auschwitz
heeft men een kruis opgericht alsof dat symbool de moord op zes millioen Joden goed kan maken.
Ik
wil maar zeggen: de vrijdenkers vechten bepaald niet tegen windmolens als zij
zich verzetten tegen de godsdiensten en de daarbij behorende onredelijkheid en
machtswellust. Het zijn het geloof aan en het zich beroepen op een niet
aanspreekbare, en daardoor onverantwoordelijke, hógere macht die onvermijdelijk
tot onverdraagzaamheid leiden. Daarom kunnen gelovigen maar niet accepteren dat
mensen zelf over hun leven beschikken. In feite ligt daar de kern van het getob
met die godsdienstigen. Zij gunnen de mens zijn
vrijheid niet. Een vrouw, vooral een vrouw, die voor zichzelf de vrijheid
opeist om te beslissen over een abortus, zo'n vrouw deugt niet. Men zegt
vanwege die zogenaamde moord, maar in feite omdat zij vrij
en mondig
wil zijn. En hetzelfde geldt voor een doodziek mens dat over zijn eigen sterven
wil beslissen.
Je
kunt er niet genoeg op hameren dat alles draait om de vraag of een mens vrij
mag zijn. Vanuit godsdienstig standpunt mag hij dat niet. Daarom blijft het van
belang dat de vrijdenkers de godsdienst bestrijden. Niet zozeer om die
primitieve voorstellingen en die dwaze rituelen, maar om de fundamentele
ontkenning van de menselijke vrijheid en het aan die ontkenning meekomende
machtsdenken. En de gelovigen? Die worden door de vrijdenkers bestreden voor
zover zij almaar aan hun medemensen hun wil proberen op te leggen.
Uitzending 15 december 1989
MORGEN WORDT HET BETER…
Misschien is het u wel eens opgevallen dat alle mensen
vinden dat de wereld waarin zij leven veel beter zou kunnen zijn. Je ziet dan
ook, door de hele geschiedenis heen, dat de mensen voortdurend bezig zijn hun
omstandigheden te verbeteren. Eigenlijk is niemand, behalve een enkele
misdadige psychopaat, er bewust op uit zijn wereld slechter te maken. Iedereen
voelt aan dat dat niet strookt met de zin van het leven. Dat wil natuurlijk niet
zeggen dat alle zogenaamde verbeteringen ook echt verbeteringen blijken te
zijn. De wereldgeschiedenis is vol van rampen die aan machtswellust,
bezitsdrang en dwaasheid zijn te wijten. Autoritaire ideologieën zoals
godsdiensten en politieke stelsels dienen daarbij als rechtvaardiging. En
steevast komt zo'n rechtvaardiging hierop neer dat de mensen een betere wereld
voorgespiegeld krijgen. Nooit heeft een machthebber een poot aan de grond
gekregen door de mensen een slechtere wereld in het vooruitzicht te stellen!
De wereldverbetering is vooral sinds de Verlichting in de
18e eeuw tot een bewust streven geworden. Men was tot de overtuiging gekomen
dat je de wereld zou kunnen verbeteren door de mensen te oefenen in het denken.
Maar men vond het denken zonder meer niet goed genoeg. De evolutie had haar
werk niet goed gedaan. Er moesten dus regels gesteld worden, logische
denkprogramma's aan de mensen opgelegd, doormiddel van het onderwijs.
Niet iedereen was van mening dat de verbetering van de wereld van het denken
afhankelijk was. Er werd ook gedacht aan het kweken van een hoogwaardiger
menselijk ras. Vooral de Duitsers zagen dat wel zitten.
De SS had een speciale afdeling die het fokken van
Edelgermanen moest bevorderen. En tegelijk moesten minderwaardige rassen
uitgeroeid of tot slaven gemaakt worden.
Waartoe een dergelijke opvatting van wereldverbetering kan
leiden ligt ons allemaal nog vers in het geheugen. Edelgermanen kwamen er niet,
maar wel enige tientallen miljoenen vermoorde mensen.
Het verbeteren van de wereld doormiddel van het oefenen
van het denken is overigens ook geen succes gebleken. Dat wil zeggen: het
oefenen van het denken heeft wel vruchten afgeworpen, maar geen betere wereld opgeleverd.
Wij worden op het ogenblik geconfronteerd met de wrange tegenstelling tussen enerzijds de
fantastische technologische resultaten van het moderne denken en anderzijds het
volkomen falen van de pogingen om met behulp van dat denken inzicht te krijgen
in het menselijk leven. Er heeft een alles doordringende robotisering van het
denken plaatsgevonden, met als gevolg psychische verwarring en vertwijfeling.
Dat
alles zakt echter bij de resultaten van de rasverbetering volkomen in het niet.
Tijdens de 2e wereldoorlog heeft de mensheid vol afschuw ervaren hoe misdadig
programma's tot rasverbetering zijn, juist omdat ze gebaseerd zijn op een
arrogante en autoritaire verheffing van de ene mens boven de andere. Dergelijke
programma's leiden onvermijdelijk tot veroordeling en uitroeiing van hele volkeren.
Als
je je dat goed realiseert verbaast het je dat zo weinig mensen protesteren nu
men tòch weer probeert het menselijk ras te
verbeteren. Men krijgt op het ogenblik enig inzicht in het systeem van de
erfelijkheid dank zij het wetenschappelijk onderzoek naar het zogenaamde DNA.
En onmiddellijk duikt de oude droom van rasverbetering weer op. Men spreekt
opgetogen over de mogelijkheden om bij voorbaat ernstige ziekten uit te bannen,
enerzijds door de genen-structuur te manipuleren, zoals dat zo mooi heet, en
anderzijds door onvolwaardige kinderen bijtijds te aborteren. Op zichzelf zou
zoiets nuttig kunnen zijn en de mensen veel leed besparen, ware het niet dat de
achter liggende opvatting over wereldverbetering rampzalig is. Dat die
opvatting aan invloed wint blijkt uit het feit dat je steeds vaker
geconfronteerd wordt met toekomstfantasieën die aan Huxley's
'Brave New World' doen denken.
Zo
zijn er al filosofen die menen dat de weg open ligt om het brein van de mensen
te verbeteren. Ditmaal niet door programmatische oefening van het denken, maar
door genen-manipulatie. Zij hebben, net als de denkers van de Verlichting,
bedacht dat het denken zo zonder meer niet deugt en dat dus het
brein verbeterd moet worden. Opvallend is dat dergelijke filosofen en de onnozelheid van
hun eigen gedachten niet in de gaten hebben! Het is immers nog maar de vraag of
een uitermate verfijnd en samenhangend systeem als het menselijk brein door een
ingreep verbeterd kan worden. Maar bovenal gaan die filosofieën mank aan
hetzelfde euvel als alle verbeterings denkbeelden.
Wat
is het geval? Als iemand bedenkt dat de wereld verbeterd moet worden is dat op
zichzelf nog niet zo gek bekeken. Er mankeert inderdaad heel wat aan onze
wereld. Maar als zo iemand vervolgens gaat bedenken wat er dan in de toekomst
verbeterd moet worden doet hij dat domweg met behulp van denkbeelden die in
zijn eigen tijd opgeld doen. Het model van de toekomst is dan onvermijdelijk
bevangen in het denken van 'nu'. Dat betekent dat allerlei nieuwe
ontwikkelingen niet ingecalculeerd zijn. Dat kan ook niet, want je weet ze niet
van tevoren. De toekomst is nu eenmaal niet te kennen. Hoe kun je dan weten wat
er verbeterd moet worden? Je kunt
hoogstens bedenken wat er 'nu' niet in orde is, maar doorgaans wordt daaraan
nauwelijks iets gedaan. Bijna iedereen zingt het deuntje van "Morgen wordt het beter…". Dat heet dan heel deftig
'toekomstgericht beleid'.
Nog
bonter maken het de genoemde filosofen. Die bedenken op dit moment welke
verbeteringen het brein moet ondergaan om straks beter te kunnen denken. Zij
hebben daarbij niet in de gaten dat je , als je op dit moment kunt
bedenken wat een verbeterd denken is, het brein helemaal niet behoeft te manipuleren.
Het kan blijkbaar beter denken!
Hoe
kan je anders bedenken wat een verbetering is? Uiteraard gaat het die
verbeteraars niet om ècht beter denken, maar om een
betere aanpassing aan de steeds verfijnder wordende maatschappelijke
organisatie. Er moeten hoogwaardige eenheidsmensen komen die doorkneed zijn in
dat moderne robot-denken.
Men meent nu eindelijk een doeltreffende methode gevonden te hebben om de
mensen daarop te conditioneren. De oude droom van alle machthebbers lijkt nu
werkelijkheid te kunnen worden.
Als
je begrijpt wat vrijdenken is begrijp je ook waarom al die wereldverbeteraars de
enig juiste oplossing van het probleem, namelijk het bevorderen van het
vrijdenken, uit de weg gaan. Het is namelijk niet de bedoeling dat de mensen
echt vrij leren denken. Zij moeten volgens de programma's van die verbeteraars
gaan denken.
Nu
is het waar dat ons huidige denken
voor verbetering vatbaar is. Maar, de slechte kwaliteit van ons denken komt
niet voort uit een de mensheid aangeboren gebrek. Ons denken is in principe
volmaakt in orde. De desondanks slechte kwaliteit is een gevolg van al die
verplichte denkprogramma's waaraan wij onszelf en elkaar onderworpen hebben.
Die zijn het die ons denken beneden de maat houden en onszelf in het gareel van
de staat en zijn machthebbers. Het vrijdenken kan je daarvan bevrijden omdat
het elk gareel doorbreekt.
Alleen
dat vrijdenken leidt ècht tot verbetering van de mens
en de wereld doordat het de mensen leert zichzelf te zijn!
Naar andere televisie teksten 1990 t/m 1993
TELEVISIE-UITZENDING 15 december 1984 - DE VRIJE GEDACHTE Regie: Bob de
Graaff, film: Onno Gols, geluid: Richard Bos Presentatie en tekst: Jan Vis,
creatief filosoof
MACHT TEN GOEDE
We naderen weer
kerstmis. Over de hele wereld zullen de mensen de geboorte vieren van het
"Christuskind". De meeste mensen denken dat dat kind gods zoon is en dat het door god naar de aarde is gestuurd
om de mensen te redden van de zonde. De vrijdenkers geloven dat niet, maar
toch, op de een of andere manier raak je onder de indruk van het mooie van dat
symbool. Het is een symbool van vrede, van liefelijkheid, en tevens zou je ook
wel kunnen zeggen: dat Christuskind zou eigenlijk onze leidsman kunnen zijn. Het zou een
voorbeeld kunnen zijn… en wie zou zo'n leider niet willen volgen?
Maar ja, als je dan ziet
wat er van terecht is gekomen: zowel
de geestelijke leiders als de kerkelijke leiders als de wereldlijke
hebben het voor elkaar gekregen dat er nu een wereld is waarin geweld, tirannie, agressie en
onverdraagzaamheid heerst. De paus, die staat zo ongeveer niets toe, de sexualiteit mag niet, homofilie mag niet, euthanasie mag
niet; abortus is verkeerd en zou tegen het wezen van de mensen in zijn. En
andere kerkelijke figuren, de fundamentalisten, die verketteren ook zo
ongeveer alles en iedereen… en zich maar beroepen op die bijbel waarin
dat verhaal staat van dat Christuskind.
En de wereldlijke
leiders, die zijn al geen haar beter. Je ziet dan dat een Reagan denkt dat
binnenkort het "armageddon", de totale vernietiging er zal zijn. En hij vindt
dat heel normaal, en hij ziet dat ook in het licht van het christendom en hij
houdt de mensen voor dat christus er eigenlijk alleen maar is voor de
"goede" mensen en dat hij die bijtijds uit de hel van het
"armageddon" wèg zal halen, en dan kan
rustig de wereld ten onder gaan. Dan heeft hij zijn "gode welgevallig werk"
gedaan…
Die wereld is gebaseerd
op dat Christuskind en dit is er van terecht gekomen.
Als je nu naar de
geschiedenis van het christendom kijkt, dan zie je dat dit het verhaal is van
het ten kwade keren van iets dat eigenlijk heel erg goed bedoeld is,
aanvankelijk. De eerste christenen hadden uiteindelijk een goede wereld voor
ogen. Maar gaandeweg is het veranderd in een machtsinstituut dat de mensen verloedert.
Want ja, de mensen willen wel aan iets gehoorzaam zijn, ze kunnen op de een of
andere manier nog steeds niet zelfstandig zijn. Ze vinden dat ze zich aan een
macht, aan een hógere macht, moeten onderwerpen. Een macht die groter is dan ze
zelf zijn. Zelfstandigheid schrikt hen af en maakt hen angstig.
Maar intussen is wel
duidelijk geworden voor het gros van de mensen dat je voor gek loopt als je je
onderwerpt aan een tirannieke macht, iets negatiefs, zoals het fascisme of
nazisme, machten die op vernietiging uit zijn. Dus ja, dáár gaan de mensen zo gauw
niet meer achteraan. Want je staat dan ècht voor gek!
Maar het zou natuurlijk
wel mooi zijn als je leiders kon vinden, die het ècht
goed bedoelen. Die symbool kunnen zijn voor het goede en het vredelievende, voor
het mooie in deze wereld. En zo zie je dat de mensen daarnaar gaan zoeken en
soms ook van die leiders vinden. Je had destijds in India Gandhi die via de
geweldloze weerbaarheid het Indiase volk probeerde te bevrijden van de Engelse
onderdrukking - en dat is hem ook gelukt. In Amerika had je Martin Luther King
die de zwarte Amerikaanse bevolking wakker schudde, ook weer tegen
de onderdrukking van de blanken. In Nederland hebben we, aan het begin van deze
eeuw, Domela Nieuwenhuis actief gezien. Hij richtte zich tot de verpauperde
Nederlandse arbeidersbevolking en hij probeerde de mensen duidelijk te maken dat je als vrij mens zou moeten leven.
En dat je je niet moet onderwerpen aan welke macht dan ook.
Tegenwoordig zou je
kunnen wijzen op Bagwan: hoe houdt hij niet voor veel
mensen, overal in deze wereld, hoe houdt hij die mensen niet voor
dat je een goed mens zou kunnen zijn, dat je goed zou kunnen leven… maar ja, je
moet dan wel doen wat hij zegt.
En je ziet dan ook dat de mensen, zijn
volgelingen, heel gehoorzaam zijn voorschriften opvolgen en dat ze heel gehoorzaam proberen te leven zoals hij dat
voorschrijft. En er zijn erg veel mensen die dat doen.
Waar komt het nou uiteindelijk allemaal op
neer? De mensen hebben vertrouwen, ze denken vertrouwen te kunnen hebben in een
macht ten goede en zij gaan daar graag achteraan.
Als mensen macht over je uitoefenen kan je
niet jezelf zijn. Die machthebbers willen dat je bent zoals zij willen dat je
bent. Dat je je gedraagt zoals zij zich voorstellen dat mensen zich te gedragen
hebben. In die onderworpen situatie kan je dus niet tot je recht komen; je blijft voortdurend beneden je niveau. In de
praktijk van de samenleving betekent dat, dat je gevoelig bent voor
onderdrukking.
Dat je de neiging hebt de
"leiders" te volgen en dat je niet goed weet welke kant je uit wil.
Zij moeten voor je beslissen, maar tegelijk voel je je toch ook onzeker en je voelt je niet zo gelukkig in zo'n
samenleving. Nu geldt dat niet alleen voor jou, het geldt voor de héle
samenleving. Niemand kan in zo'n situatie tot zijn recht komen. Dus diegenen
die zich opgeworpen hebben als leiders van die samenleving, de machthebbers
dus, die geraken steeds meer machtswellustig, en dat doen ze dan natuurlijk
samen met hun volgelingen, die dat wel prachtig vinden. En uiteindelijk loopt
de hele zaak spaak. Uiteindelijk gaan de mensen zich
toch tegen die machthebbers keren. Een goed voorbeeld daarvan is de
houding van de Verenigde Staten ten aanzien van Latijns-Amerika. Voor een man
als Reagan zou het een koud kunstje zijn om de Latijns-Amerikaanse bevolking op
zijn hand te krijgen, als hij die mensen eens werkelijk ging helpen. Als hij
eens zorgde voor onderwijs, voor een beter levenspeil, en vooral als hij er
eens voor zorgde dat de plaatselijke machthebbers ophielden met hun tirannie.
Maar wat doet-ie? Hij gaat juist die
tirànnen steunen. Die machthebbers krijgen geld en militaire goederen. zodat ze hun
onderdrukkings-programma nog verder door kunnen zetten. Met als gevolg dat de
Latijns-Amerikaanse bevolking zich steeds méér gaat verzetten, en dat die
bevolking ten aan
zien van de
Verenigde Staten steeds dwarser wordt. De mensen gaan
op den duur de Ver. Staten haten; er is niets meer met ze te beginnen op de
lange duur en, gezien vanuit de Ver. Staten krijg je dan deze situatie dat er
helemaal niets meer te beginnen is met Zuid-Amerika. Je verliest àlle invloed. De hele zaak heeft zich tegen je gekeerd.
Het christendom is een duidelijk voorbeeld
van het mislukken van een Macht ten
Goede. Gaandeweg heeft de zaak zich ten kwade gekeerd en is een ramp
geworden voor de hele mensheid.
Dat is overigens met alle godsdiensten het geval. Als je nou eens kijkt hoe het
gegaan is met Khomeiny: hij werd in Iran
binnengehaald als de bevrijder van het volk. De tirannie van de Sjah zou
ophouden en hij zou de mensen vrijheid geven en nieuwe mogelijkheden. En wat gebeurt? Khomeiny
ontpopte zich, hoewel hij een "geestelijk leider" was, als een groter tiran dan de Sjah ooit geweest is. Het
volk is volkomen onvrij geworden.
En daarom zeg ik: als je het goede wil, dan
moet je geen leiders kiezen. Je moet eens ophouden je uit
te leveren aan de machtswellust van pausen en dominees, en van, goeroes en van wereldverbeteraars en van
partij-ideologen. Je
moet het zelf doen.
Je moet je naar niemand
richten en niemand kan je daarin raad
geven.
En je moet niemand het
recht geven om op welke wijze dan ook macht over je uit te oefenen.
Het vrijdenken bevrijdt
je van elke macht. Of dat nou een goddelijke macht is of een macht die mensen
over je uitoefenen, of desnoods een macht die je over jezelf uitoefent, het
vrijdenken maakt je daar vrij van. Het vrijdenken maakt je op den duur tot een
volwaardig mens , die
geheel zelfstandig zijn eigen leven kan besturen.
Aangezien de filosofie er niet is voor
enkele bevoorrechten, maar juist voor alle mensen, is het citeren uit de
artikelen zonder meer toegestaan. Bronvermelding wordt echter wel op prijs gesteld.
(Jan Vis, creatief filosoof)
Naar andere televisie teksten 1990 t/m 1993
Terug naar: Startpagina